ΕΝΟΤΗΤΑ 32

ΗΧΟΓΡΑΦΗΣΗ ΕΔΩ

Η Ελλάδα στον Α' Παγκόσμιο πόλεμο - Ο Εθνικός διχασμός

Η θέση του Βενιζέλου

• Η Ελλάδα έπρεπε να συμμαχήσει με την Αντάντ,
• Προέβλεπε ότι η Αντάντ θα είναι η νικήτρια του πολέμου και έτσι :.                                θα διαφύλασσε τις κατακτήσεις των βαλκανικών πολέμων,

και  θα ενσωμάτωνε και άλλα οθωμανικά εδάφη.

• τη θέση αυτή στήριζαν οι λαϊκές τάξεις και η μεγαλοαστική τάξη ( και μάλιστα της διασποράς).

Η θέση του Κωνσταντίνου

• Η Ελλάδα έπρεπε να μείνει ουδέτερη (συμβιβαστική θέση), επειδή δεv μπoρoύσε vα ενταχθεί με τις Κεντρικές Δυνάμεις ( λόγω ένταξης σε αυτές της Βουλγαρίας και της Οθωμανικής) .
• Η στάση του εξυπηρετούσε τη Γερμανία.
• Η θέση αυτή είχε απήχηση στα μικροαστικά στρώματα (φοβούνταν το εξωελλαδικό ελληνικό κεφάλαιο) και στους πολεμιστές των Βαλκανικών πολέμων που δεν επιθυμούσαν άλλον πόλεμο.

Η σύγκρουση Βενιζέλου - Κωνσταντίνου

• Η άρνηση του Κωvσταντίvoυ vα συvταχθεί πoλεμικά με την Αvτάvτ υπoχρέωσε τo Βεvιζέλo σε δύo παραιτήσεις (1915).
• Ορίζεται νέα κυβέρνηση πιστή στο βασιλιά.

Η εμπλοκή της Ελλάδας στον Α' Παγκόσμιο πόλεμο

• Τον Οκτώβριο του 1915, η Αντάντ αποβιβάζει στρατεύματα στη Θεσσαλονίκη.
• Η Σερβία, σύμμαχος της Αντάντ, ηττάται από τη Βουλγαρία, σύμμαχο των Γερμανών.
• Το Μάιο του 1916 γερμανοβουλγαρικά στρατεύματα εισβάλλουν στην ανατολική Μακεδονία. Ο ελληνικός στρατός αδρανεί ως «ουδέτερος».
• Το Δ' Σώμα Στρατού αιχμαλωτίζεται και μεταφέρεται στη Γερμανία.

Οι Επίστρατοι και το κίνημα της Εθνικής Άμυνας

• Η Αντάντ ζητάει αφοπλισμό των ελληνικών ενόπλων δυνάμεων,
• Ο βασιλιάς υποχωρεί, αλλά οργανώνει τους απολυόμενους στρατιώτες σε φιλοβασιλικούς συνδέσμους, που φτάνουν τα 200.000 μέλη. Αυτοί είναι οι Επίστρατοι.
• Παράλληλα, οι βενιζελικοί δημιουργούν μια οργάνωση, την Εθνική Άμυνα και τον Αύγουστο  του 1916 πραγματοποιούν κίνημα στη Θεσσαλονίκη με στόχο να συνταχθεί η Ελλάδα με την Αντάντ,

Η Προσωρινή Κυβέρνηση της Θεσσαλονίκης

Ο Βενιζέλος εγκαθιστά προσωριvή Kυβέρvηση και διατάσσει επιστράτευση.

Ο Εθνικός Διχασμός

Δημιουργούνται δύο κέντρα εξουσίας.

Η μισή Ελλάδα («κράτος της Θεσσαλονίκης») πολεμάει στο πλευρό της Αντάντ και η άλλη μισή («κράτος των Αθηνών»») απέχει από τον πόλεμο.

Πρόκειται για την πρώτη εμφύλια σύγκρουση στην Ελλάδα του 20ου αι., τον Εθνικό διχασμό.

Η δυναμική επέμβαση της Αντάντ και η έξωση του Κων/νου

• Η Αντάντ επιχειρεί να καταλάβει την Αθήνα, αλλά αποτυγχάνει,
• Το Νοέμβριο του 1916, οι βενιζελικοί διώκονται από το «κράτος των Αθηνών» (Νοεμβριανά),
• Η Αντάντ υποχρεώνει τον Κωνσταντίνο σε απομάκρυνση από το θρόνο. Αυτός εγκαταλείπει την Ελλάδα και αφήνει στη θέση του το γιο του, Αλέξανδρο.

Η ανάληψη της εξουσίας από το Βενιζέλο

• Ο Βεvιζέλoς σχηματίζει πλέον ενιαία κυβέρνηση στην Αθήvα και κηρύσσει τoν  πόλεμo στις Kεvτρικές δυνάμεις
• Επανέρχεται σε λειτουργία η Βουλή του 1915, που το βίο της διέκοψε βίαια ο Κωνσταντίνος (Βουλή των Λαζάρων).
• Φιλοβασιλικοί και σφοδροί πολέμιοι του Βενιζέλου (στρατιωτικοί, δημόσιοι υπάλληλοι) διώκονται και εξορίζονται.

ΕΝΟΤΗΤΑ 31

ΗΧΟΓΡΑΦΗΣΗ ΕΔΩ

Τα αίτια,  η έκρηξη και τα μέτωπα του Α 'Παγκοσμίου πολέμου

Τα αίτια

• Ο ιμπεριαλισμός των βιομηχανικών κρατών σε βάρος των άλλων
• Ο εθνικισμός, δηλαδή ο αλαζονικός πατριωτισμός
• Ο μιλιταρισμός, δηλαδή η υπερτίμηση των στρατιωτικών αρετών

Τα αντίπαλα στρατόπεδα

• Η Αντάντ ή Εγκάρδια Συνεννόηση (Αγγλία, Γαλλία και Ρωσία αποτελούν τον πυρήνα της συμμαχίας).
• Οι Κεντρικές Δυνάμεις ή Τριπλή Συμμαχία (Γερμανία, Αυστροουγγαρία και Ιταλία αρχικά).
• Διάφορες άλλες χώρες ενεπλάκησαν στον πόλεμο, τόσο από τα Βαλκάνια (η οθωμανική αυτοκρατορία και η Βουλγαρία με τις Κεντρικές Δυνάμεις, η Σερβία και η Ελλάδα με την Αντάντ) όσο και από αλλού,

Η αφορμή

Αφορμή για το ξέσπασμα του πολέμου (Ιούλιος 1914) έδωσε η δολοφονία του διαδόχου του αυστριακού θρόνου, Φραγκίσκου Φερδινάνδου, στο Σεράγεβο από ένα Σέρβο Εθνικιστή (Ιούνιος 1914).

Τα κύρια μέτωπα

• Το δυτικό, στα γαλλογερμανικά σύνορα
• Το ανατολικό, στην ανατολική Πρωσία
• Το βαλκανικό, στη Μακεδονία

Συμμαχίες και ανακατατάξεις 

• Οι στρατιωτικές εξελίξεις ήταν αμφίρροπες
• Το 19Ι5, η Βουλγαρία και η οθωμανική αυτοκρατορία συμμάχησαν με τις Κεντρικές Δυνάμεις.
• Αντίθετα, η Ιταλία άλλαξε στρατόπεδο, συμμαχώντας με τις χώρες της Αντάντ" που της υποσχέθηκαν τη Μ. Ασία
• Οι συγκρούσεις δεν μπορούσαν να αναδείξουν καθαρά το νικητή (πόλεμος χαρακωμάτων και χημικών αερίων)

Το 1917:

Στη Γαλλία

Αναπτύχθηκε έντονο αντιπολεμικό κίνημα που εκδηλώθηκε με ανταρσίες

Αυτές αντιμετωπίστηκαν με εκτελέσεις δεκάδων στρατιωτικών.

Στη Ρωσία

Η κρίση του πολέμου όξυνε την κοινωνική δυσαρέσκεια κατά του τσαρικού καθεστώτος.

Ως αποτέλεσμα, ενισχύθηκαν οι κομμουνιστές και αυτό διευκόλυνε την επικράτηση τους κατά την Οκτωβριανή επανάσταση του 1917.

Η σοσιαλιστική πλέον Ρωσία αποσύρθηκε από τον πόλεμο, συνάπτοντας ειρήνη με τη

Γερμανία (συνθήκη του Μπρεστ - Λιτόφσκ).

Οι ΗΠΑ

Τον Απρίλιο του 1917 οι ΗΠΑ συμμάχησαν με την Αντάντ, επηρεάζοντας καταλυτικά την τελική έκβαση.

Η Ελλάδα

Τον Ιούνιο του 1917 η Ελλάδα εισέρχεται επίσημα στον πόλεμο, στο πλευρό της Αντάντ

Τελικά, το 1918, οι Κεντρικές Δυνάμεις αναγκάστηκαν να συνθηκολογήσουν

Οι απώλειες σε ανθρώπινες ζωές και οι υλικές καταστροφές υπήρξαν τεράστιες

Η Ευρώπη εξαντλήθηκε. 8,000,000 νεκροί, 20,000,000 τραυματίες

ΕΝΟΤΗΤΑ 30

ΗΧΟΓΡΑΦΗΣΗ ΕΔΩ

Η Ελλάδα και τα Βαλκάνια  αμέσως μετά τους Βαλκανικούς πολέμους

Οι βαλκανικοί πόλεμοι τελείωσαν με τη συνθήκη του Βουκουρεστίου (28 Ιουλίου 1913).

Το περιεχόμενο της συνθήκης του Βουκουρεστίου:

·    Η Ελλάδα εξασφάλισε:

Ø το μεγαλύτερο μέρος της Μακεδονίας,

Ø  τη νότια Ήπειρο,                                              Τα εδάφη αυτά ονομάστηκαν 

Ø  σημαντικά νησιά στο Β.  και Α. Αιγαίο,                       Νέες Χώρες

Ø  την Κρήτη.

·      Η Σερβία κέρδισε ένα σημαντικό τμήμα της Β. Μακεδονίας.

·         Η Βουλγαρία πήρε το μεγαλύτερο μέρος της Δ. Θράκης.

·         Η Οθωμανική αυτοκρατορία ανέκτησε την Α. Θράκη.

·         Τα Δωδεκάνησα παρέμειναν υπό ιταλικό έλεγχο.

·         Η Β. Ήπειρος, περιοχή με σημαντική παρουσία ελληνικών πληθυσμών, παραχωρήθηκε στην Αλβανία με το Πρωτόκολλο της Φλωρεντίας.

Ta αποτελέσματα των βαλκανικών πολέμων για την Ελλάδα:

·         Διπλασίασε σχεδόν τα εδάφη της και τον πληθυσμό της.

·         Δημιουργήθηκαν θετικές προοπτικές, καθώς προστέθηκαν πόλεις που ήταν ακμαία οικονομικά κέντρα (Θεσσαλονίκη, Ιωάννινα, Καβάλα, Μυτιλήνη, Χίος, Ηράκλειο της Κρήτης).

·         Προέκυψε το πρόβλημα της αφομοίωσης των Νέων Χωρών με την ισχυρή παρουσία μουσουλμανικών και σλαβικών πληθυσμών.

·         Στον πολιτικό τομέα συνεχίστηκαν οι μεταρρυθμίσεις που είχαν ξεκινήσει πριν από το 1912 από τις κυβερνήσεις Βενιζέλου:

Ø  αναγνώριση εργατικών σωματείων,

Ø  ασφάλιση των εργαζομένων και καθιέρωση της οκτάωρης εργασίας,

Ø  ίδρυση αγροτικών συνεταιρισμών.                                             

·         Στην εξωτερική πολιτική παρέμεναν ανοιχτά σημαντικά εθνικά ζητήματα:

Ø  οι ελληνικές διεκδικήσεις στη Β. Ήπειρο,

Ø  η άρνηση του Σουλτάνου να δεχτεί την ελληνική κυριαρχία στα νησιά

                   του Β. και Α. Αιγαίου,

Ø  η ύπαρξη πυκνών ελληνικών πληθυσμών στη Θράκη και τη Μ. Ασία.

ΕΝΟΤΗΤΑ 29

ΕΝΟΤΗΤΑ 29

ΗΧΟΓΡΑΦΗΣΗ ΕΔΩ

Οι Βαλκανικοί πόλεμοι (1912 – 1913)

Τα αίτια

• Η πολιτική των Νεοτούρκων να εκτουρκίσουν βίαια τους αλλοεθνείς πληθυσμούς.
• Η ενσωμάτωση «« αλύτρωτων » εδαφών στον κορμό των βαλκανικών κρατών,
• Η ανάμειξη των Δυνάμεων στην ανατολική Μεσόγειο και ο μεταξύ τους ανταγωνισμός, όπως :

v     η οικονομική διείσδυση της Γερμανίας στην Οθωμανική αυτοκρατορία,

v     η προσάρτηση της Βοσνίας - Ερζεγοβίνης από την Αυστρία το 1908,

v     η κατάληψη της Λιβύης και των Δωδεκανήσων από την Ιταλία το 1911- 1912,

Όλα αυτά έπλητταν τα συμφέροντα άλλων Δυνάμεων (Αγγλία, Γαλλία, Ρωσία)

Προς τη σύγκρουση - οι βαλκανικές συμμαχίες

Ο Βενιζέλος υιοθετεί την τακτική της βαλκανικής συνεννόησης.

Υπογράφονται συνθήκες συμμαχίας ανάμεσα στη Βουλγαρία, την Ελλάδα, το Μαυροβούνιο και τη Σερβία (άνοιξη του 1912),

Ο Α' Βαλκανικός πόλεμος (Οκτώβριος 1912 - Μάιος 1913)

Αφορμή υπήρξε η άρνηση του σουλτάνου να σεβαστεί την αυτονομία των εθνοτήτων και  να βελτιώσει τη θέση τους, όπως ζητούσαν οι Βαλκάνιοι σύμμαχοι.

Τα στρατιωτικά γεγονότα

Ο ελληνικός στρατός με αρχιστράτηγο τον διάδοχο Κων/νο προελαύνει στη Μακεδονία.

Ο σερβικός στρατός φτάνει μέχρι το Δυρράχιο.

Ο βουλγαρικός στρατός φτάνει έως την Κωνσταντινούπολη, καταλαμβάνει τη δυτική Θράκη, την ανατολική Μακεδονία και κατευθύνεται προς τη Θεσσαλονίκη.

Τότε, ο Βενιζέλος διατάζει τον αρχιστράτηγο Κων/νο να κατευθυνθεί γρήγορα παρά τις αντιρρήσεις του προς τη Θεσσαλονίκη. Η πόλη καταλαμβάνεται στις 26 Οκτωβρίου 1912.

Συνεχίζοντας τις επιτυχίες, ο ελληνικός στρατός καταλαμβάνει τα Ιωάννινα (12 Φεβρουαρίου 1912),

Παράλληλα, ο ελληνικός στόλος με επικεφαλής τον Παύλο Κουντουριώτη καταλαμβάνει τα νησιά του βόρειου και ανατολικού Αιγαίου (Λέσβος, Χίος, Λήμνος, Τένεδος, Σάμος, Ικαρία).

Η συνθήκη του Λονδίνου (17 Μαϊου 1913)

Ο Α Βαλκανικός πόλεμος τερματίστηκε τυπικά με τη συνθήκη του Λονδίνου.

Όροι της συνθήκης :

v     Η οθωμανική αυτοκρατορία εγκαταλείπει όλα σχεδόν τα ευρωπαϊκά - βαλκανικά εδάφη της.

v     Οι Δυνάμεις αναλαμβάνουν να καθορίσουν το μέλλον των νησιών του βόρειου και ανατολικού Αιγαίου, της χερσονήσου του Αγίου Όρους καθώς και το καθεστώς της Αλβανίας.

v     Τα Δωδεκάνησα παραμένουν ιταλικά

Συνέπειες :  Η συνθήκη άφηνε εκκρεμότητες, κυρίως σχετικά με την Μακεδονία.

Η δολοφονία του βασιλιά Γεωργίου

Το Μάρτιο του 1913 δολoφovείται o βασιλιάς Γεώργιoς. H υπoψία στρέφεται στη Γερμαvία, καθώς επιθυμούσε το γερμανόφιλο διάδοχο Κωνσταντίνο ως βασιλιά, γεγονός που δεν επιβεβαιώθηκε ποτέ.

Ο Β' Βαλκανικός πόλεμος (Ιούνιος - lούλιος 1913)

• Ελλάδα και Σερβία συμμαχούν εναντίον της Βουλγαρίας που διεκδικεί εδάφη.
• Ο βουλγαρικός στρατός επιτίθεται ταυτόχρονα κατά της Σερβίας και της Ελλάδας (Ιούνιος 1913).
• Ο ελληνικός στρατός καταλαμβάνει την ανατολική Μακεδονία, τη δυτική Θράκη και φτάνει έως την Αλεξανδρούπολη.
• Οι Σέρβοι σημειώνουν επιτυχίες στη δυτική Μακεδονία.
• Οι Ρουμάνοι εισέβαλαν στη Βουλγαρία και φτάνουν κοντά στη Σόφια,
• Οι Τούρκοι ανακαταλαμβάνουν την ανατολική Θράκη.

ΕΝΟΤΗΤΑ 22

ΕΝΟΤΗΤΑ 22   

ΗΧΟΓΡΑΦΗΣΗ ΕΔΩ

19ος αι . τα Βαλκάνια αποτελούν πεδίο αλληλοσυγκρουόμενων εθνικών επιδιώξεων,

1812- 1815: Οι Σέρβοι κερδίζουν την αυτονομία τους.

1821: Οι Έλληνες ίδρυσαν ανεξάρτητο κράτος.

1870 : Οι Βούλγαροι δημιούργησαν την ανεξάρτητη βουλγαρική Εξαρχία,

1875 - 1878 : Ξεσπούν επαναστάσεις στη Βοσνία, Ερζεγοβίνη, Βουλγαρία, οι Τούρκοι αντιδρούν με μαζικές σφαγές, η Ρωσία κήρυξε τον πόλεμο (1877).

1878 : Επαναστατούν οι ελληνικοί πληθυσμοί θεσσαλίας, Μακεδονίας, Ηπείρου, Κρήτης.

1878 : Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου : Δημιουργεί τη «Μεγάλη Βουλγαρία ».

1878 : Συνέδριο του Βερολίνου : Αγγλία - Γερμανία δεν αποδέχονται τη «Μεγάλη

Βουλγαρία», Αποφάσισαν :

1. για μια μικρότερη αυτόνομη Βουλγαρία και αυτόνομη Ανατολική Ρωμυλία.

2  Σερβία, Ρουμανία, Μαυροβούνιο κηρύχτηκαν ανεξάρτητες.

3  Βοσνία, Ερζεγοβίνη, ανατέθηκε η διοίκηση στην Αυστροουγγαρία.

4. η Κύπρος παραχωρήθηκε στην Αγγλία.

1881 : Η Θεσσαλία και η Άρτα ενσωματώθηκαν στην Ελλάδα.

1885 : Οι Βούλγαροι προσάρτησαν την Ανατολική Ρωμυλία.

Μακεδονικό ζήτημα και μακεδονικός αγώνας

Μακεδονικό ζήτημα ονομάστηκε ο αγώνας νια τον έλεγχο της Μακεδονίας που την

διεκδικούσαν Έλληνες , Σέρβοι, Βούλγαροι.

Εκδηλώθηκε μέσω της εκπαίδευσης, της θρησκείας και οδηγήθηκε σε ένοπλη σύγκρουση,

Ιδρύθηκαν διάφορες οργανώσεις από τους Βούλγαρους με σκοπό την αυτονομία και

αργότερα την ενσωμάτωση της Μακεδονίας στη Βουλγαρία.

1898 : Οργανώθηκαν ένοπλες ομάδες Βουλγάρων (κομιτατζήδες),

Οι Έλληνες αντέδρασαν και έστειλαν ένοπλες ομάδες κατά των κομιτατζήδων.

1904 : Φθάνουν στη Μακεδονία Έλληνες αξιωματικοί. Ξεχωριστή μορφή ο Παύλος  Μελάς που άφησε την τελευταία του πνοή στη Μακεδονία.

Κίνημα των Νεοτούρκων (1908}

Τα συμπτώματα παρακμής της Οθωμανικής αυτοκρατορίας οδήγησε Τούρκους

αξιωματικούς να ιδρύσουν την οργάνωση «'Ενωση και Πρόοδος». Τα μέλη ονομάστηκαν Νεότουρκοι τονίζοντας την εθνική τους ταυτότητα και όχι την θρησκευτική (μουσουλμανική)

1908 : Ξεσπά στη Θεσσαλονίκη το κίνημα των Νεοτούρκων με φιλελεύθερες εξαγγελίες  και υποχρεώθηκε ο σουλτάνος να παραχωρήσει Σύνταγμα,

Δόθηκε αμνηστία στους ένοπλους Έλληνες και Βούλγαρους και έτσι τερματίστηκε ο

Μακεδονικός αγώνας.

ΕΝΟΤΗΤΑ 21

ΕΝΟΤΗΤΑ 21

Το κρητικό ζήτημα (1821 - 1905)

Η Επανάσταση του 1821 καταπνίγηκε στην Κρήτη από τον ηγεμόνα της Αιγύπτου

Μοχάμετ Άλι και έμεινε υπό την κατοχή του έως το 1840.

Κρητικό ζήτημα : Ονομάστηκαν οι προσπάθειες Ελλήνων -  Κρητών για την ένωση με το ελληνικό κράτος και η εμπλοκή Οθωμανών και Δυνάμεων σ' αυτές.

1866 - 1869 : Ξέσπασε η κρητική επανάσταση η οποία καταπνίγηκε .

Νοέμβριος 1866 : ολοκαύτωμα της μονής Αρκαδίου. Το Αρκάδι έγινε το σύμβολο της αντίστασης του κρητικού λαού και η ανατίναξη της πυριτιδαποθήκης του που έθαψε εκατοντάδες γυναικόπαιδα και αγωνιστές προκάλεσε συγκίνηση στην Ελλάδα και την Ευρώπη.

Αργότερα ο σουλτάνος παραχώρησε τον Οργανικό Νόμο (1868}-

Ήταν ένα τοπικό σύνταγμα που προέβλεπε :

α) πρόσληψη χριστιανών υπαλλήλων στη διοίκηση

β) συμμετοχή χριστιανών αντιπροσώπων στη Γενική Διοίκηση

γ) ισοτιμία τουρκικής και ελληνικής γλώσσας

δ) μεικτά δικαστήρια από χριστιανούς και μουσουλμάνους

1878 : Μετά από νέα επανάσταση ο σουλτάνος παραχώρησε τη σύμβαση της Χαλέπας με την οποία ο Γενικός Διοικητής θα ήταν χριστιανός και η πλειοψηφία της διοίκησης χριστιανοί.

Θεσπίστηκε καθεστώς ημιαυτονομίας που καταργήθηκε το 1889.

1898 : Με παρέμβαση των Δυνάμεων ιδρύθηκε η αυτόνομη Κρητική Πολιτεία με ύπατο αρμοστή τον πρίγκιπα Γεώργιο και Υπουργό Δικαιοσύνης τον Ελευθέριο Βενιζέλο.

1905 : νέα επανάσταση στο Θέρισο  κατά του Γεωργίου με επικεφαλής  τους Ε. Βενιζέλο, Κ. Φούμη και Κ. Μάνο οι οποίοι κήρυξαν την ένωση με την Ελλάδα.

Ο Γεώργιος αντικαταστάθηκε από τον Αλέξανδρο Ζαϊμη.

Οι Μεγάλες Δυνάμεις απέτρεψαν την ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα.