ΕΝΟΤΗΤΑ 3
Η έκρηξη και η εξέλιξη της γαλλικής επανάστασης (1789-1794)
Η οργάνωση της γαλλικής κοινωνίας κατά τον 18ο
αιώνα:
ΠΑΛΑΙΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ:
Κριτήρια ταξικής διαφοροποίησης:
·
η καταγωγή
·
τα προνόμια.
Τρεις τάξεις:
·
ευγενείς (1,5%)
είχαν προνόμια και δεν φορολογούνταν
·
κλήρος (0,5%)
·
τρίτη τάξη (98%) / πλήρωναν το σύνολο των φόρων. Tο ανώτερο τμήμα της τρίτης τάξης αποτελούσε η αστική τάξη (έμποροι, βιοτέχνες, τραπεζίτες κλπ), η οποία πρωτοστάτησε στις εξελίξεις.
Η πρώτη φάση της επανάστασης, Μάιος 1789
- Αύγουστος 1792
Τα γεγονότα που οδήγησαν στην κατάληψη της Βαστίλης
·
Σύγκληση
της συνέλευσης των γενικών τάξεων (Μάιος 1789).
·
Απαίτηση
της τρίτης τάξης για μεταρρυθμίσεις. Απάντηση του βασιλιά με νέους φόρους.
·
Αυτοανακήρυξη
της τρίτης τάξης σε Εθνοσυνέλευση.
· Όρκος του
σφαιριστηρίου από τους αντιπροσώπους της τρίτης τάξης για τη σύνταξη
συντάγματος
·
Αυτοανακήρυξη
της Εθνοσυνέλευσης σε Συντακτική (Ιούλιος 1789) : σκοπός η ψήφιση συντάγματος
·
Προσπάθεια
διάλυσης της Εθνοσυνέλευσης από τον βασιλιά εξέγερση των πολιτών και κατάληψη της
Βαστίλης (14 Ιουλίου 1789).
Οι ενέργειες της Συντακτικής συνέλευσης:
· Κατάργηση των προνομίων
· Ψήφιση της Διακήρυξης των Δικαιωμάτων του
ανθρώπου και του πολίτη (Αύγουστος 1789).
Τα πολιτικά ρεύματα της
Συντακτικής συνέλευσης:
·
Δεξιά: δεν επιθυμούσε περαιτέρω μεταβολές του
παλαιού καθεστώτος.
·
Κέντρο: αποδοχή της μοναρχίας με συμμετοχή ευγενών
και μεγαλοαστών.
·
Αριστερά: με όραμα ένα πολίτευμα αμερικανικού τύπου.
Φορείς διάδοσης των ιδεών
της επανάστασης:
·
Οι λέσχες
(Ιακωβίνοι, Κορδελιέροι), που κινητοποιούσαν πολλούς πολίτες.
·
Οι εφημερίδες,
που πολλαπλασιάστηκαν και διέδιδαν τις πολιτικές απόψεις.
Βασικά σημεία του πρώτου συντάγματος της Γαλλίας (1791),
που εγκαθίδρυσε το πολίτευμα της συνταγματικής μοναρχίας:
·
Το έθνος
αναδεικνύεται κυρίαρχο.
·
Η
Νομοθετική Συνέλευση (Βουλή) ορίστηκε ως νομοθετικό σώμα.
·
Ο
βασιλιάς θα ασκούσε την εκτελεστική εξουσία μαζί με έξι υπουργούς.
·
Η
δικαστική εξουσία κηρύχθηκε ανεξάρτητη.
·
Δικαίωμα
ψήφου είχαν μόνο όσοι κατείχαν περιουσία και πλήρωναν φόρους.
Περαιτέρω ενέργειες της Συντακτικής συνέλευσης:
·
Εθνικοποίηση
της περιουσίας του κλήρου και εκδοση χαρτονομίσματος.
·
Μεταβολή
των κληρικών σε κρατικούς λειτουργούς.
·
Κατάργηση
των συντεχνιών, απαγόρευση απεργιών.
Οι ρυθμίσεις αυτές δεν έγιναν δεκτές από το βασιλιά ούτε από την
εκκλησία.
Οι ενέργειες της Νομοθετικής συνέλευσης (1791) και των
Γιρονδίνων:
·
Κήρυξη
πολέμου εναντίον της Αυστρίας και της Πρωσίας , πρώτες αποτυχίες - κατάληψη των
ανακτόρων του Κεραμεικού από το λαό (Αύγουστος 1792).
·
Παύση
του βασιλιά και ανάθεση της εξουσίας σε συμβούλιο υπό τον Δαντόν.
·
Αναγνώριση
του δικαιώματος της καθολικής ψηφοφορίας.
·
Δήμευση
των περιουσιών των αριστοκρατών, που διέφυγαν στο εξωτερικό.
·
Διαχωρισμός
της εκκλησίας από το κράτος.
·
Κήρυξη
της πατρίδας σε κίνδυνο.
·
Νίκη των
Γάλλων στο Βαλμί και διάσωση της επανάστασης.
Η δεύτερη φάση της γαλλικής επανάστασης (Σεπτέμβριος 1792 – Ιούλιος
1794)
Οι ενέργειες της Συμβατικής συνέλευσης:
·
Κατάργηση
της μοναρχίας.
· Εγκαθίδρυση
του πολιτεύματος της αβασίλευτης δημοκρατίας.
·
Υιοθέτηση
νέου ημερολογίου.
·
Καταδίκη
του βασιλιά σε θάνατο.
·
Συνέχιση
του πολέμου.
Προβλήματα που αντιμετωπίζει η Συμβατική (τέλη 1792 – αρχές 1793):
·
Η
συσπείρωση πολλών χωρών εναντίον της Γαλλίας
·
Η
εκδήλωση αντεπαναστατικών εξεγέρσεων στο εσωτερικό
·
Η
επιδείνωση της οικονομικής κατάστασης
Οι ενέργειες της επαναστατικής
κυβέρνησης των Ορεινών με ηγέτη το Ροβεσπιέρο (περίοδος της Τρομοκρατίας):
·
Αναδιοργάνωση του στρατού για την αντιμετώπιση των
αντεπαναστατικών κινήσεων.
·
Εκτελέσεις
υπόπτων για αντεπαναστατική δράση (περίοδος της Τρομοκρατίας).
·
Κατάργηση
της χριστιανικής θρησκείας και θέσπιση της λατρείας του Ανώτατου Όντος.
·
Υιοθέτηση
νέων ονομάτων για τους μήνες.
Η συμβατική αποφάσισε να εκτελέσει το Ροβεσπιέρο μαζί με 20 συνεργάτες
του.
ΕΝΟΤΗΤΑ 4
Η τελευταία φάση της
γαλλικής επανάστασης
και η εποχή του Ναπολέοντα
(1795-1815)
Η τρίτη και τελευταία φάση της γαλλικής επανάστασης, 1794 – 1799
Επικράτηση των μετριοπαθών Θερμιδοριανών, οι οποίοι:
·
ελέγχουν
τη Συμβατική
·
ψηφίζουν
νέο σύνταγμα (1795)
·
αναθέτουν
την εκτελεστική εξουσία στο Διευθυντήριο.
Η εποχή του Ναπολέοντα,1799 -1815
Η αναρρίχησή του στην εξουσία:
·
Στα τέλη
του 1799, ο Ναπολέων Βοναπάρτης καταλαμβάνει την εξουσία με τη συγκατάθεση του
Διευθυντηρίου.
·
Ο
Ναπολέων ανακηρύχθηκε Πρώτος Ύπατος το 1799 και τελικά Αυτοκράτορας το 1804, με τη στήριξη της αστικής τάξης.
Οι μεταρρυθμίσεις του:
·
Στη
διοίκηση
·
Στην
εκπαίδευση με στόχο τον έλεγχο και
την αποτελεσματικότερη
·
Στην οικονομία λειτουργία της κρατικής μηχανής
Το σημαντικότερο έργο του:
·
Η
θέσπιση το 1804 ενός νέου νομικού κώδικα, του Ναπολεόντειου κώδικα.
Η εξωτερική πολιτική του Ναπολέοντα:
·
Αντιμετώπισε
όλες τις σημαντικές ευρωπαϊκές δυνάμεις της εποχής.
·
Έθεσε
υπό τον έλεγχό της ένα μεγάλο μέρος της Ευρώπης.
Η μάχη του Βατερλό το 1815 σήμανε το τέλος της κυριαρχίας του
Ναπολέοντα.
Γαλλική επανάσταση και εποχή του
Ναπολέοντα: μια αποτίμηση
·
Η αστική
τάξη κατέλαβε την εξουσία.
·
Τα
συμφέροντά της προωθήθηκαν με μεταρρυθμίσεις.
·
Οι αρχές
του Διαφωτισμού έγιναν πολιτικά αιτήματα.
·
Η
απολυταρχία γκρεμίστηκε στη Γαλλία και κλονίστηκε στην Ευρώπη.
·
Αναπτύχθηκε
η ιδέα της σύμπτωσης των ορίων έθνους και κράτους.
·
Η
εκκλησία διαχωρίστηκε από το κράτος.
·
Τα
προνόμια καταργήθηκαν.
·
Ο λαός
αναδείχτηκε σε κινητήρια δύναμη της ιστορίας.
- Οι υπήκοοι έγιναν πολίτες
·
Αναπτύχθηκαν
ιδέες και κινήματα που επηρέασαν την παγκόσμια ιστορία.
Το Συνέδριο της Βιέννης
Η
Ιερή Συμμαχία και η Παλινόρθωση (1815-1830):
·
Στα τέλη
του 1815 στο συνέδριο της Βιέννης ιδρύεται η Ιερή Συμμαχία, η οποία
απαρτίζεται κυρίως από τα προπύργια της απολυταρχίας, τη Ρωσία, την Αυστρία και την Πρωσία. Κύριος
σκοπός της ήταν η καταστολή των επαναστάσεων.
·
Όλοι
σχεδόν οι εκθρονισμένοι ηγεμόνες επανήλθαν στους θρόνους τους. Το γεγονός αυτό ονομάστηκε Παλινόρθωση.