Ο πρωταθλητής - σαμποτέρ των Γερμανών

Σαν σήμερα πριν από 71 χρόνια, ο αθλητής και αντιστασιακός Γιώργος Ιβάνωφ εκτελέστηκε στην Καισαριανή

Γ. Συριδης

Δευτέρα 4 Ιανουαρίου 1943. Πρωί. Από τις φυλακές Αβέρωφ στη λεωφόρο Αλεξάνδρας, εκεί όπουσήμερα βρίσκεται ο Αρειος Πάγος, ένα καμιόνι ξεκινά το δρομολόγιο του θανάτου. Τελικός προορισμός το σκοπευτήριο της Καισαριανής. Οι μελλοθάνατοι είναι ο Γεώργιος Ιβάνωφ και οι συνεργάτες του, Βασίλης Μαλιόπουλος και Γιάννης Κοντόπουλος. Εχουν καταδικαστεί σε θάνατο σε μία από τις δίκες-παρωδία των αρχών κατοχής.

Ο Ιβάνωφ προσπαθεί να δραπετεύσει κατά τη διάρκεια του δρομολογίου. Εξουδετερώνει τους φρουρούς του και πηδάει από το καμιόνι με τις χειροπέδες στα χέρια. Δέχεται πυροβολισμό στην πλάτη. Τον μεταφέρουν τραυματία στον τόπο εκτέλεσης. Λίγο πριν πεθάνει φωνάζει: «Ζήτω η Πολωνία, ζήτω η Ελλάδα».

Μπορεί να γεννήθηκε στην Πολωνία, όμως ο Γιώργος Ιβάνωφ, αθλητής του Ηρακλή και πρωταθλητής Ελλάδος στην κολύμβηση, αποδείχθηκε πιο Ελληνας από πολλούς, ένας πραγματικός ήρωας της Αντίστασης. Χαρακτηρίστηκε από πολλούς ο κορυφαίος σαμποτέρ του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.

Οχι άδικα, αν αναλογιστεί κανείς τη δράση του στη διάρκεια της Αντίστασης. Με τους συνεργάτες του και τη φοιτήτρια Χημείας Γαβριέλλα Μαλιοπούλου στέλνουν πληροφορίες ζωτικής σημασίας στη Μέση Ανατολή, εκεί όπου είχε εκπαιδευτεί από τους Αγγλους και οι νηοπομπές προς τον Ρόμελ καταστρέφονται. Επόμενος στόχος υπήρξε το εργοστάσιο πυρομαχικών των αδελφών Μαλτσινιώτη. Με τους συνεργάτες του καταφέρνουν να εισχωρήσουν στα ενδότερα του εργοστασίου χωρίς να γίνουν αντιληπτοί από την Γκεστάπο και κατασκευάζουν ελαττωματικά πυρομαχικά!

Ο Ιβάνωφ δεν σταμάτησε εκεί. Εβαλε στόχο τα υποβρύχια των Γερμανών, που είχαν βάση στη Σαλαμίνα και χρησιμοποιούσαν τα ναυπηγεία Σκαραμαγκά για τη συντήρησή τους. Στις 14 Μαρτίου 1942 το υποβρύχιο U-133 βυθίζεται ενώ έπλεε έξω από τη Σαλαμίνα. Οι Γερμανοί υπέθεσαν ότι το χτύπησε νάρκη, στην πραγματικότητα όμως ο Ιβάνωφ είχε βουτήξει την προηγούμενη μέρα (ως δεινός κολυμβητής) και τοποθέτησε ωρολογιακούς εκρηκτικούς μηχανισμούς. Δύο μήνες μετά, βύθισε με τον ίδιο τρόπο και το ισπανικό ατμόπλοιο «Σαν Ισιντόρε» που έκανε λαθρεμπόριο για λογαριασμό των Γερμανών. Ιδια τύχη είχαν άλλα δύο πλοία, στην Πάτρα, τα οποία μετέφεραν πολεμοφόδια στη Βόρεια Αφρική.

Επιστρέφοντας στην Αθήνα, μεταμφιεσμένος σε Γερμανό στρατιώτη μπήκε στο στρατιωτικό αεροδρόμιο του Ελληνικού, έριξε σε αεροπλάνα και βαρέλια καυσίμων εκρηκτική σκόνη, τα πυροδότησε με ειδικό μηχανισμό και κατέστρεψε εκατοντάδες γερμανικά αεροσκάφη, που προορίζονταν για τις επιχειρήσεις του Αξονα στη Β. Αφρική.

Ο Ιβάνωφ ήταν ταγμένος στην Αντίσταση. Είχε γεννηθεί στη Βαρσοβία το 1911 από Ρώσο πατέρα και Ελληνίδα μητέρα, η οποία μετακόμισε στη Θεσσαλονίκη το 1925 και παντρεύτηκε τον Γιάννη Λαμπριανίδη. Σπούδασε Γεωπονία στο Βέλγιο, μιλούσε έξι γλώσσες (πολωνικά, ελληνικά, αγγλικά, γαλλικά, γερμανικά, ρωσικά) και ασχολήθηκε από μικρός με τον αθλητισμό. Υπήρξε τερματοφύλακας του Ηρακλή, ωστόσο τον είχε κερδίσει η κολύμβηση. Μάλιστα, αναδείχτηκε πρωταθλητής Ελλάδας στα 100 μέτρα ελεύθερο με χρόνο 1΄12΄΄.

Ο Ιβάνωφ θεωρείται ήρωας της Αντίστασης όχι μόνο για τους Ελληνες, αλλά για τους Πολωνούς και για τους Βρετανούς. Ο Ηρακλής, ο σύλλογος στον οποίο αγωνίστηκε, τον τίμησε δίνοντας το όνομά του στο κλειστό γυμναστήριο μπάσκετ στην οδό Αγίου Δημητρίου στη Θεσσαλονίκη. Το 1976 η Ελλάδα τού απένειμε το ανώτατο πολεμικό παράσημο, το Χρυσούν Αριστείον Ανδρείας, και ανάλογα παράσημα του απένειμαν η Πολωνία και η Μεγάλη Βρετανία. Μάλιστα, στη Θεσσαλονίκη, στην οδό Λαγκαδά υπάρχει άγαλμα προς τιμήν του.

Οι Πολωνοί έδωσαν το όνομά του σε δρόμους, έφτιαξαν ανδριάντες και του αφιέρωσαν ειδική αίθουσα στο Πολεμικό Μουσείο της Βαρσοβίας, ενώ η ζωή του έγινε και κινηματογραφική ταινία!