ΕΝΟΤΗΤΑ 1 KAI ΕΝΟΤΗΤΑ 12

ΕΝΟΤΗΤΑ 1

Η εποχή του Διαφωτισμού

Εξελίξεις στην Ευρώπη κατά τον 17^ο και τον 18^ο αι.

Οικονομικές μεταβολές

Στη διάρκεια του 18^ου αιώνα στην Ευρώπη σημειώθηκαν:

·      θεαματική αύξηση του πληθυσμού.

·      μεταβολές στην αγροτική οικονομία (μεγάλα αγροκτήματα, νέες μέθοδοι καλλιέργειας, μηχανές)(αγροτική επανάσταση).

·      ανάπτυξη του εμπορίου (Ευρώπη à Αφρική à Αμερική à Ευρώπη = τριγωνικό εμπόριο) και συσσώρευση κεφαλαίων.

·      κεφάλαια + προσφορά εργατικών χεριών + μηχανές à εκβιομηχάνιση (α΄ φάση βιομηχανικής επανάστασης: 1750 – 1780 στη Μ. Βρετανία)

 Κοινωνικές μεταβολές

·         Αριστοκράτες: προσπαθούν να διαφυλάξουν τα προνόμιά τους.

·         Αστική τάξη (βιομήχανοι, τραπεζίτες, μεγαλέμποροι): ενισχύει διαρκώς τη θέση της.

·         Αγρότες και ασθενέστερα κοινωνικά στρώματα: ζουν σε άθλιες συνθήκες.

Πολιτική κατάσταση

·          Ευρώπη: απόλυτη μοναρχία.

·          Μ. Βρετανία: πολιτικά δικαιώματα για τις οικονομικά ισχυρές τάξεις ως αποτέλεσμα της ένδοξης επανάστασης του 1688.

ΕΝΟΤΗΤΑ 12

Για την ηχογράφηση ΕΔΩ

Το φαινόμενο βιομηχανική επανάσταση

Οι πρώτες βιομηχανίες δημιουργήθηκαν στη Μεγάλη Βρετανία γύρω στα 1750-1780. Το φαινόμενο αυτό ονομάστηκε εκβιομηχάνιση.

Κύρια χαρακτηριστικά της εκβιομηχάνισης:

·      Η εκτεταμένη χρήση νέων τεχνικών μέσων με επακόλουθα: 

Ø  τον περιορισμό της χειρωνακτικής εργασίας,

Ø  την  αύξηση της παραγωγής,

Ø  τη μείωση του κόστους των προϊόντων.

·      Η αξιοποίηση νέων μορφών ενέργειας – κυρίως του άνθρακα.

·      Η εφαρμογή καινοτομιών στη μεταλλουργία.

·      Η συγκέντρωση των εργαζομένων στα εργοστάσια.

·      Οι υψηλοί ρυθμοί ανάπτυξης.

Κύριοι πόλοι ανάπτυξης ήταν η υφαντουργία και η μεταλλουργία.

Η εξάπλωση της βιομηχανικής επανάστασης

Στα μέσα του 19^ου αιώνα η εκβιομηχάνιση περιοριζόταν:

·      στη Μ. Βρετανία,

·      στη βόρεια και ανατολική Γαλλία,

·      στις Κάτω Χώρες και το Βέλγιο,

·      στις όχθες του ποταμού Ρήνου,

·      στη βόρεια Ιταλία.

Από τα μέσα του 19^ου αιώνα και μετά εξαπλώθηκε με γρήγορους ρυθμούς σε νέες περιοχές της Ευρώπης και στις ΗΠΑ.

Καινοτομίες στον 19^ο αιώνα:

·      Χημεία: μαζική παραγωγή αγαθών(βαφές, λιπάσματα,πλαστικά,εκρηκτικά, φάρμακα, ψύξη,φωτογραφία).

·      Ηλεκτρισμός: (α) ως πηγή ενέργειας, (β) ως μέσο φωτισμού.

Η επανάσταση στις συγκοινωνίες και τις επικοινωνίες

·      Σιδηρόδρομος         Σύμβολα της

·      Ατμόπλοιο               βιομηχανικής ανάπτυξης        

·      Αυτοκίνητο (τεράστια η γεωπολιτική σημασία του πετρελαίου)

·      Αεροπλάνο

·      Μέσα μετάδοσης ήχου

Οικονομικός φιλελευθερισμός και καπιταλισμός

Ο νέος τρόπος οργάνωσης της οικονομίας ονομάστηκε οικονομία της ελεύθερης αγοράς ή καπιταλισμός  ή κεφαλαιοκρατία.

Ιδεολογική βάση του νέου συστήματος:

Ο οικονομικός φιλελευθερισμός, σύμφωνα με τον οποίο οι επιχειρηματίες είχαν την ελευθερία να πράττουν ό,τι εκείνοι έκριναν αναγκαίο, για να κερδίζουν à το ατομικό συμφέρον θεωρούνταν σημαντικότερο του κοινωνικού.

Χαρακτηριστικά του καπιταλισμού:

·      επιχειρήσεις με μετοχικό κεφάλαιο,

·      μεγάλες τράπεζες,

·      ολιγοπώλια ή μονοπώλια,

·      περιοδικές οικονομικές κρίσεις.