Κυριακή 25 Αυγούστου 2024

ΕΝΟΤΗΤΑ 1

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ
ΟΙ ΑΠΑΡΧΕΣ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣ ΤΟΥ ΝΕΟΤΕΡΟΥ ΚΟΣΜΟΥ
ΕΝΟΤΗΤΑ 1
Η εποχή του Διαφωτισμού

Πνευματικές εξελίξεις  17ος αι.

Πρόοδος των φυσικών επιστημών – Πρωτοπόροι:

·      Φράνσις Μπέικον: κάθε επιστημονική θέση πρέπει να επαληθεύεται με πείραμα.

·      Ρενέ Ντεκάρτ: η συστηματική αμφιβολία οδηγεί στην αληθινή γνώση.

·      Τζον Λοκ: Οι άνθρωποι έχουν απαραβίαστα φυσικά δικαιώματα.

·      Ισαάκ Νεύτων: νόμος της παγκόσμιας έλξης - το σύμπαν λειτουργεί με βάση φυσικούς νόμους.

  
Το κίνημα του Διαφωτισμού
Θεμελιακές θέσεις των διαφωτιστών:
·      απόρριψη κάθε αυθεντίας
·      κριτική υφιστάμενης γνώσης
·      αποδοχή λογικής για την ερμηνεία του κόσμου (ορθολογισμός)
·      πεποίθηση ότι ο άνθρωπος μπορεί να προοδεύει συνεχώς

Χρόνος και χώρος εκδήλωσης - Εκπρόσωποι του Διαφωτισμού:
·      τέλη 17ου αι. / Αγγλία / Νεύτων – Λοκ
·      18ος αι. / Γαλλία / Βολτέρος – Ρουσό – Ντιντερό – Μοντεσκιέ
·      18ος – 19ος αι. / Υπόλοιπη Ευρώπη / Καντ – Κοραής
·      18ος – 19ος αι. / Υπόλοιπος κόσμος / Φραγκλίνος
Διαφωτισμός και πολιτική:
Επίδραση του Διαφωτισμού σε:
  • αμερικανική (1774) και γαλλική (1789) επανάσταση
  • φωτισμένη δεσποτεία : ορισμένοι μονάρχες (Φρειδερίκος Β της Πρωσίας) εφάρμοσαν κάποιες ιδέες του Διαφωτισμού.
  • σύγχρονες δημοκρατίες.
Βασικές θέσεις του Διαφωτισμού στην πολιτική:
·      Φυσικά δικαιώματα (ζωής, ιδιοκτησίας, ισότητας, ελευθερίας σκέψης και έκφρασης)
·   Κοινωνικό συμβόλαιο / Τζον Λοκ: τα άτομα δέχονται να παραχωρήσουν ορισμένες απ' τις ελευθερίες τους, προκειμένου να συμβιώσουν και το κράτος εγγυάται τη συμφωνία. Αν το κράτος γίνει τυραννικό, οι άνθρωποι έχουν δικαίωμα αντίστασης.
·      Γενική βούληση / Ρουσό : εκφράζεται με τη συμμετοχή του λαού στη λήψη αποφάσεων
·      Διάκριση των εξουσιών / Μοντεσκιέ / διακριτοί φορείς εξουσίας:
Ê     Εκτελεστική εξουσία = η κυβέρνηση
Ê     Νομοθετική εξουσία = η βουλή
Ê     Δικαστική εξουσία = οι δικαστές
Διαφωτισμός και θρησκεία: Βολταίρος
·   Ντεϊσμός: θρησκευτικό δόγμα που πρέσβευε ότι ο θεός έπλασε τον κόσμο, αλλά δεν παρεμβαίνει στη λειτουργία του.
·      Αυστηρή κριτική στην καθολική εκκλησία.
·      Ανεξιθρησκία.
Διαφωτισμός και εκπαίδευση:
Ρουσό / «Αιμίλιος» / κατάργηση της αυθεντίας του δασκάλου à προσωπική αναζήτηση του διδασκόμενου.
Διαφωτισμός και οικονομία
·      Φυσιοκρατία / Κεναί / φυσική λειτουργία της οικονομίας 
·      Οικονομικός φιλελευθερισμός / Άνταμ Σμιθ / το κράτος δεν πρέπει να παρεμβαίνει παρά ελάχιστα στην οικονομική ζωή.

Η Εγκυκλοπαίδεια

Συλλογικό έργο 33 τόμων, με πρωτεργάτες τους Ντιντερό και Ντ’ Αλαμπέρ, που συνοψίζει τις ιδέες του Διαφωτισμού.