ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ
ΟΙ ΑΠΑΡΧΕΣ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣ ΤΟΥ
ΝΕΟΤΕΡΟΥ ΚΟΣΜΟΥ
ΕΝΟΤΗΤΑ 1
Η εποχή του Διαφωτισμού
Πνευματικές
εξελίξεις 17ος αι.
Πρόοδος των φυσικών επιστημών – Πρωτοπόροι:
· Φράνσις Μπέικον: κάθε επιστημονική θέση πρέπει να επαληθεύεται με πείραμα.
· Ρενέ Ντεκάρτ: η συστηματική αμφιβολία οδηγεί στην αληθινή γνώση.
· Τζον Λοκ: Οι άνθρωποι έχουν απαραβίαστα
φυσικά δικαιώματα.
·
Ισαάκ
Νεύτων: νόμος της παγκόσμιας έλξης - το σύμπαν λειτουργεί με βάση φυσικούς
νόμους.
Το κίνημα του
Διαφωτισμού
Θεμελιακές θέσεις των
διαφωτιστών:
·
απόρριψη
κάθε αυθεντίας
·
κριτική
υφιστάμενης γνώσης
·
αποδοχή
λογικής για την ερμηνεία του κόσμου (ορθολογισμός)
·
πεποίθηση
ότι ο άνθρωπος μπορεί να προοδεύει συνεχώς
Χρόνος και χώρος εκδήλωσης -
Εκπρόσωποι του Διαφωτισμού:
·
τέλη 17ου αι. / Αγγλία / Νεύτων – Λοκ
·
18ος αι. / Γαλλία / Βολτέρος – Ρουσό – Ντιντερό –
Μοντεσκιέ
·
18ος – 19ος αι. / Υπόλοιπη Ευρώπη /
Καντ – Κοραής
·
18ος – 19ος αι. / Υπόλοιπος
κόσμος / Φραγκλίνος
Διαφωτισμός και πολιτική:
Επίδραση του Διαφωτισμού σε:
- αμερικανική
(1774) και γαλλική (1789) επανάσταση
- φωτισμένη
δεσποτεία : ορισμένοι μονάρχες (Φρειδερίκος Β της Πρωσίας) εφάρμοσαν κάποιες ιδέες του Διαφωτισμού.
- σύγχρονες
δημοκρατίες.
Βασικές θέσεις του
Διαφωτισμού στην πολιτική:
·
Φυσικά
δικαιώματα (ζωής,
ιδιοκτησίας, ισότητας, ελευθερίας σκέψης και έκφρασης)
· Κοινωνικό
συμβόλαιο / Τζον Λοκ: τα άτομα δέχονται να παραχωρήσουν ορισμένες απ' τις ελευθερίες τους, προκειμένου να συμβιώσουν και το κράτος εγγυάται τη συμφωνία. Αν το κράτος γίνει τυραννικό, οι άνθρωποι έχουν δικαίωμα αντίστασης.
·
Γενική
βούληση / Ρουσό : εκφράζεται με τη συμμετοχή του λαού στη λήψη αποφάσεων
·
Διάκριση
των εξουσιών / Μοντεσκιέ /
διακριτοί φορείς εξουσίας:
Ê
Εκτελεστική
εξουσία = η κυβέρνηση
Ê
Νομοθετική
εξουσία = η βουλή
Ê
Δικαστική
εξουσία = οι δικαστές
Διαφωτισμός και θρησκεία: Βολταίρος
· Ντεϊσμός: θρησκευτικό δόγμα που πρέσβευε ότι ο θεός έπλασε τον κόσμο, αλλά δεν παρεμβαίνει
στη λειτουργία του.
·
Αυστηρή
κριτική στην καθολική εκκλησία.
·
Ανεξιθρησκία.
Διαφωτισμός και εκπαίδευση:
Ρουσό / «Αιμίλιος» / κατάργηση της αυθεντίας του δασκάλου à προσωπική
αναζήτηση του διδασκόμενου.
Διαφωτισμός και οικονομία
·
Φυσιοκρατία / Κεναί / φυσική λειτουργία της οικονομίας
·
Οικονομικός φιλελευθερισμός / Άνταμ Σμιθ / το κράτος δεν πρέπει να
παρεμβαίνει παρά ελάχιστα στην οικονομική ζωή.
Η Εγκυκλοπαίδεια
Συλλογικό έργο 33 τόμων, με πρωτεργάτες τους Ντιντερό και Ντ’ Αλαμπέρ,
που συνοψίζει τις ιδέες του Διαφωτισμού.
