ΕΝΟΤΗΤΑ 1

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ

ΟΙ ΑΠΑΡΧΕΣ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣ ΤΟΥ ΝΕΟΤΕΡΟΥ ΚΟΣΜΟΥ

ΕΝΟΤΗΤΑ 1

Η εποχή του Διαφωτισμού

Πνευματικές εξελίξεις  17ος αι.

Πρόοδος των φυσικών επιστημών – Πρωτοπόροι:

·      Φράνσις Μπέικον: κάθε επιστημονική θέση πρέπει να επαληθεύεται με πείραμα.

·      Ρενέ Ντεκάρτ: η συστηματική αμφιβολία οδηγεί στην αληθινή γνώση.

·      Τζον Λοκ: Οι άνθρωποι έχουν απαραβίαστα φυσικά δικαιώματα.

·      Ισαάκ Νεύτων: νόμος της παγκόσμιας έλξης - το σύμπαν λειτουργεί με βάση φυσικούς νόμους.

  

Το κίνημα του Διαφωτισμού

Θεμελιακές θέσεις των διαφωτιστών:

·      απόρριψη κάθε αυθεντίας

·      κριτική υφιστάμενης γνώσης

·      αποδοχή λογικής για την ερμηνεία του κόσμου (ορθολογισμός)

·      πεποίθηση ότι ο άνθρωπος μπορεί να προοδεύει συνεχώς

Χρόνος και χώρος εκδήλωσης - Εκπρόσωποι του Διαφωτισμού:

·      τέλη 17^ου αι. / Αγγλία / Νεύτων – Λοκ

·      18^ος αι. / Γαλλία / Βολτέρος – Ρουσό – Ντιντερό – Μοντεσκιέ

·      18^ος – 19^ος αι. / Υπόλοιπη Ευρώπη / Καντ – Κοραής

·      18^ος – 19^ος αι. / Υπόλοιπος κόσμος / Φραγκλίνος

Διαφωτισμός και πολιτική:

Επίδραση του Διαφωτισμού σε:

• αμερικανική (1774) και γαλλική (1789) επανάσταση
• φωτισμένη δεσποτεία : ορισμένοι μονάρχες (Φρειδερίκος Β της Πρωσίας) εφάρμοσαν κάποιες ιδέες του Διαφωτισμού.
• σύγχρονες δημοκρατίες.

Βασικές θέσεις του Διαφωτισμού στην πολιτική:

·      Φυσικά δικαιώματα (ζωής, ιδιοκτησίας, ισότητας, ελευθερίας σκέψης και έκφρασης)

·   Κοινωνικό συμβόλαιο / Τζον Λοκ: τα άτομα δέχονται να παραχωρήσουν ορισμένες απ' τις ελευθερίες τους, προκειμένου να συμβιώσουν και το κράτος εγγυάται τη συμφωνία. Αν το κράτος γίνει τυραννικό, οι άνθρωποι έχουν δικαίωμα αντίστασης.

·      Γενική βούληση / Ρουσό : εκφράζεται με τη συμμετοχή του λαού στη λήψη αποφάσεων

·      Διάκριση των εξουσιών / Μοντεσκιέ / διακριτοί φορείς εξουσίας:

Ê     Εκτελεστική εξουσία = η κυβέρνηση

Ê     Νομοθετική εξουσία = η βουλή

Ê     Δικαστική εξουσία = οι δικαστές

Διαφωτισμός και θρησκεία: Βολταίρος

·   Ντεϊσμός: θρησκευτικό δόγμα που πρέσβευε ότι ο θεός έπλασε τον κόσμο, αλλά δεν παρεμβαίνει στη λειτουργία του.

·      Αυστηρή κριτική στην καθολική εκκλησία.

·      Ανεξιθρησκία.

Διαφωτισμός και εκπαίδευση:

Ρουσό / «Αιμίλιος» / κατάργηση της αυθεντίας του δασκάλου à προσωπική αναζήτηση του διδασκόμενου.

Διαφωτισμός και οικονομία

·      Φυσιοκρατία / Κεναί / φυσική λειτουργία της οικονομίας 

·      Οικονομικός φιλελευθερισμός / Άνταμ Σμιθ / το κράτος δεν πρέπει να παρεμβαίνει παρά ελάχιστα στην οικονομική ζωή.

Η Εγκυκλοπαίδεια

Συλλογικό έργο 33 τόμων, με πρωτεργάτες τους Ντιντερό και Ντ’ Αλαμπέρ, που συνοψίζει τις ιδέες του Διαφωτισμού.