ΕΝΟΤΗΤΑ 8

ΕΝΟΤΗΤΑ 8

Η εξέλιξη της ελληνικής επανάστασης (1821-1827)

Η ευνοϊκή συγκυρία

·      Οι ελληνικοί πληθυσμοί ήταν πυκνότεροι.

·      Η παρουσία οθωμανικού στρατού (απασχολημένος με Αλή πασά) ήταν περιορισμένη .

·      Υπήρχαν πολλοί Φιλικοί που προετοίμαζαν κι ανέμεναν τον ξεσηκωμό.

·      Υπήρχαν ένοπλα σώματα Ελλήνων (κλέφτες).

·      Υπήρχαν ελληνικά εμπορικά σκάφη εφοδιασμένα με κανόνια.

·      Υπήρχαν πολλοί Έλληνες που διέθεταν σημαντική πολεμική εμπειρία(πειρατές, Αγγλικός στρατός).

·      Το ορεινό έδαφος (Στερεά, Πελοπόννησος) διευκόλυνε τον κλεφτοπόλεμο.

Επαναστατικές εστίες

Πελοπόννησος, Στερεά Ελλάδα, Κρήτη, Αιγαίο, Ήπειρος, Μακεδονία, Θράκη, Κύπρος και Μ. Ασία.

Η καταστολή της επανάστασης ήταν άμεση:

·      σε περιοχές που ήταν πεδινές,

·      σε περιοχές όπου ήταν εύκολο να φτάσει ο οθωμανικός στρατός.

Η επανάσταση εδραιώθηκε σε Πελοπόννησο, Στερεά Ελλάδα και νησιά του Αιγαίου.

Οι πρωταγωνιστές

Κολοκοτρώνης, Καραϊσκάκης, Ανδρούτσος, Μπότσαρης, Κανάρης, Μιαούλης,  Μπουμπουλίνα και Μαυρογένους.

Η φάση των επιτυχιών (1821-1824)

Ελληνικές επιτυχίες:

·      Ο περιορισμός των Τούρκων στα τοπικά φρούρια και η κατάληψη σημαντικών πόλεων της Πελοποννήσου.

·      Η παρεμπόδιση τουρκικών στρατευμάτων σε διάφορα σημεία της Στερεάς Ελλάδας από οπλαρχηγούς, όπως ο Ανδρούτσος και ο Αθ. Διάκος.

·      Η άλωση της Τριπολιτσάς με επικεφαλής τον Θ. Κολοκοτρώνη.

·      Η παρεμπόδιση του τουρκικού στόλου από τις ελληνικές δυνάμεις.

Οι αντιδράσεις των Τούρκων:

·      Τα αντίποινα σε βάρος αμάχων σε Κωνσταντινούπολη, Σμύρνη, Θράκη κ.ά..

·      Ο απαγχονισμός του πατριάρχη Γρηγόριος Ε΄.

·      Η κατάληψη της Χίου και η σφαγή του ελληνικού πληθυσμού της.

·      Η συμμαχία του σουλτάνου με τον ηγεμόνα της Αιγύπτου Μοχάμετ Άλι.

·      Η καταστολή της επανάστασης στην Κρήτη.

·      Η καταστροφή της Κάσου και των Ψαρών.

Η φάση της κάμψης (1825-1827)

·      Αποβίβαση του Ιμπραήμ στην Πελοπόννησο.

·      Ανακατάληψη μεγάλου μέρους της Πελοποννήσου.

·      Εκδήλωση εμφυλίου πολέμου μεταξύ των Ελλήνων επαναστατών.

·      Η πολιορκία και η ηρωική Έξοδος στο Μεσολόγγι.

·      Ο θάνατος του Γ. Καραϊσκάκη.

Η αρχή της λύσης : 6 Ιουλίου 1827 στη διάσκεψη του Λονδίνου οι 3 δυνάμεις Αγγλία, Γαλλία, Ρωσία αποφασίζουν (για δικούς τους λόγους) αποφασιστική παρέμβαση υπέρ του ελληνικού ζητήματος. Η εξέλιξη αυτή οδήγησε με τη σειρά της στη ναυμαχία του Ναυαρίνου και σε άλλες ευνοϊκές εξελίξεις.

• Συμπέρασμα: η ελευθερία μας οφείλεται στον δικό μας αγώνα καθώς και στην αποφασιστική βοήθεια την κρίσιμη στιγμή των 3 Μ. Δυνάμεων.

ΕΝΟΤΗΤΑ 7

ΕΝΟΤΗΤΑ 7

Η Φιλική Εταιρεία και η κήρυξη της ελληνικής επανάστασης στις παραδουνάβιες ηγεμονίες

Η ίδρυση και η ανάπτυξη της Φιλικής Εταιρείας

Η Φιλική Εταιρεία ήταν μια μυστική οργάνωση που σκοπό είχε να προετοιμάσει την επανάσταση των Ελλήνων. Δημιουργήθηκε στην Οδησσό της Ρωσίας το 1814 με πρωτεργάτες τους Ν. Σκουφά, Αθ. Τσακάλωφ, Εμμ. Ξάνθο, Π. Αναγνωστόπουλο.

Οι δυσκολίες που αντιμετώπιζε:

·      Η διασπορά του ελληνισμού σε μεγάλο γεωγραφικό χώρο.

·      Η ανάγκη διατήρησης μεγάλης μυστικότητας.

·      Η υπερνίκηση των δισταγμών των Ελλήνων. 

·      Η κινητοποίηση ανθρώπων διαφορετικών κοινωνικών ομάδων.

Οι ευνοϊκές προϋποθέσεις για το έργο της:

·      Τα εσωτερικά προβλήματα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

·      Η διάδοση των ιδεών της γαλλικής επανάστασης μεταξύ των Ελλήνων.

·      Η ωρίμανση του αιτήματος για τη δημιουργία ανεξάρτητου ελληνικού κράτους.

Στοιχεία  οργάνωσής της:

·      Δοκιμασία.

·      Ένταξη και όρκος πίστης.

·      Προβλεπόμενη τιμωρία για τους παραβάτες ο θάνατος.

·      Χρήση ψευδώνυμων και επικοινωνία με κρυπτογραφικό αλφάβητο.

Η ηγεσία της:

Παρέμενε μυστική και ανατέθηκε στον Αλέξανδρο Υψηλάντη, αξιωματικό του ρωσικού στρατού, ο οποίος ανακηρύχθηκε Γενικός Επίτροπος της Αόρατης Αρχής. Ο Ι. Καποδίστριας αρνήθηκε.

Η κήρυξη της ελληνικής επανάστασης στις Ηγεμονίες

Λόγοι για τους οποίους η επανάσταση ξεκίνησε από τις παραδουνάβιες ηγεμονίες:

·      Δεν υπήρχε εκεί οθωμανικός στρατός.

·      Η περιοχή ήταν κοντά στα σύνορα με τη Ρωσία.

·      Θα μπορούσαν να βοηθήσουν την επανάσταση διάφοροι Βαλκάνιοι ηγέτες.

Η έναρξη της επανάστασης:

Ο Υψηλάντης κήρυξε την επανάσταση στο Ιάσιο της Βλαχίας στις 24 Φεβρ. 1821.

Τα προβλήματα που αντιμετώπισε το κίνημα του Υψηλάντη:

·      Οι πλούσιοι Έλληνες των Ηγεμονιών δεν βοήθησαν.

·      Ο Τσάρος αποκήρυξε την επανάσταση αλλά δεν έστειλε στρατό να την καταπνίξει.

·      Ο Πατριάρχης Γρηγόριος Ε΄ αναγκάστηκε να αφορίσει τους επαναστάτες.

·      Ο τοπικός ηγέτης Βλαντιμηρέσκου θεωρήθηκε προδότης και εκτελέστηκε.

Το τέλος της επανάστασης στις Ηγεμονίες:

Μετά την ήττα στο Δραγατσάνι ο Υψηλάντης συνελήφθη στην Αυστρία, και η επανάσταση απέτυχε. 

Τα είδη των πηγών

 Πατήστε ΕΔΩ

ΕΝΟΤΗΤΑ 5

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ

Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1821 ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΑΝΑΔΥΣΗΣ ΤΩΝ ΕΘΝΙΚΩΝ ΙΔΕΩΝ ΚΑΙ ΤΟΥ ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΙΣΜΟΥ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ

ΕΝΟΤΗΤΑ 5

Ο ελληνισμός από τα μέσα του 18^ου αι. έως τις αρχές του 19^ου αι.

Οικονομικοί  και κοινωνικοί μετασχηματισμοί

Συγκυρίες που ευνόησαν τους Έλληνες πλοιοκτήτες:

·      Η ρωσοτουρκική συνθήκη του Κιουτσούκ Καϊναρτζή (1774), που επέτρεπε την ελεύθερη κίνηση των πλοίων με ρωσική σημαία στα Στενά.

·      Οι ναπολεόντειοι πόλεμοι (1797-1815),που είχαν ως συνέπεια την περιορισμένη παρουσία αγγλικών και γαλλικών πλοίων στη Μεσόγειο.

Αποτελέσματα της ευνοϊκής συγκυρίας για τους Έλληνες:

·      Οι Έλληνες έλεγξαν σημαντικό μέρος του εμπορίου.

·      Ελληνικές πόλεις αναπτύχθηκαν σε σημαντικά εμπορικά κέντρα.

·      Ενισχύθηκαν οι ελληνικές παροικίες.

Η στάση της εκκλησίας απέναντι στην επανάσταση:

• Η ορθόδοξη εκκλησία εναντιωνόταν στις ιδέες του διαφωτισμού.
• Ορισμένοι, όμως, κληρικοί υιοθέτησαν τις διαφωτιστικές αντιλήψεις.

Οι Φαναριώτες

·      Ήταν Έλληνες από αρχοντικές οικογένειες που κατοικούσαν στο Φανάρι.

·      Ήταν μορφωμένοι και καταλάμβαναν υψηλές θέσεις στην οθωμανική διοίκηση.

·      Τον 18^ο αι. διορίζονταν ηγεμόνες στις αυτόνομες παραδουνάβιες ηγεμονίες.

Οι προεστοί

·      Διοικούσαν τις ελληνορθόδοξες κοινότητες και συγκέντρωναν τους φόρους.

·      Είχαν μεγάλη πολιτική επιρροή στους τοπικούς Τούρκους αξιωματούχους.

Οι έμποροι και οι καραβοκύρηδες

·      Βελτίωναν την οικονομική τους κατάσταση.

·      Ενδιαφέρονταν για τη διάδοση των νεoτερικών ιδεών.

Οι κλέφτες

·      Ήταν αγρότες που κατέφευγαν στα βουνά.

·       Επιδίδονταν αδιακρίτως στη ληστεία.

·      Οι αγροτικοί πληθυσμοί συχνά τους υποστήριζαν από θαυμασμό ή φόβο.

·      Υμνήθηκαν στα δημοτικά τραγούδια ως πρότυπα ανυπότακτης στάσης.

Οι αρματολοί

·      Ήταν ένοπλα σώματα οργανωμένα από την οθωμανική διοίκηση για την τήρηση της τάξης.

Οι αγρότες

·      Ξεπερνούσαν το 80 % του πληθυσμού.

·      Καλλιεργούσαν κρατικά ή ιδιωτικά κτήματα που ανήκαν σε Τούρκους.

·      Η ζωή τους ήταν δύσκολη.

Οι απασχολούμενοι στο εμπόριο και τη ναυτιλία

·      Αυξάνονταν με τη συνεχή ανάπτυξη της ναυτιλίας και του εμπορίου.

Κινήματα εναντίον της οθωμανικής κυριαρχίας

·      Το 1770 οργανώθηκε με ρωσική υποκίνηση επανάσταση, τα λεγόμενα «ορλοφικά», στην Πελοπόννησο.

·      Ο Λάμπρος Κατσώνης, απεσταλμένος και αυτός της Ρωσίας, προσπάθησε να οδηγήσει σε εξέγερση τους κατοίκους των νησιών του Αιγαίου.

·      Οι Σουλιώτες συγκρούστηκαν με τον Αλή πασά των Ιωαννίνων από το 1789   έως το 1804.                                             

Ο Νεοελληνικός Διαφωτισμός

Ορισμός του Νεοελληνικού Διαφωτισμού:

Ο νεοελληνικός διαφωτισμός ήταν ένα πνευματικό – ιδεολογικό κίνημα που επιδίωκε τη διάδοση των διαφωτιστικών ιδεών μεταξύ των Ελλήνων με σκοπό την ιδεολογική προετοιμασία για τον αγώνα της ελευθερίας. Το κίνημα διαμορφώθηκε στα μέσα του 18^ου αιώνα και αναπτύχθηκε αρχικά στις παροικίες και σε ορισμένα μεγάλα εμπορικά κέντρα του ελληνισμού (Σμύρνη, Γιάννενα, Χίος).

Κύριες ιδέες των προοδευτικών Ελλήνων διαφωτιστών:

·      Συνέδεσαν τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό με τον αγώνα για ελευθερία.

·      Θεωρούσαν ότι η εκπαίδευση πρέπει να θεμελιωθεί στις φυσικές επιστήμες 

και να γίνεται στη λαϊκή γλώσσα.

Η αντίδραση των συντηρητικών λογίων στις ιδέες του διαφωτισμού:

·      Απέρριπταν τις διαφωτιστικές ιδέες.

·      Συνέδεαν την εκπαίδευση με τη θρησκευτική παράδοση 

και την αρχαΐζουσα γλώσσα.

Οι κυριότεροι εκπρόσωποι του νεοελληνικού διαφωτισμού:

Ο Ρήγας Φερραίος:

·      Πρότεινε τη δημιουργία μιας Ελληνικής Δημοκρατίας που θα αντικαθιστούσε την οθωμανική αυτοκρατορία.

·      Το έργο του Νέα Πολιτική Διοίκηση ήταν έντονα επηρεασμένο από τις ιδέες της γαλλικής επανάστασης και ειδικά από τη ριζοσπαστική της φάση.

·      Πλήρωσε με τη ζωή του το όραμά του.

Ο Αδαμάντιος Κοραής:

·      Θεωρούσε ότι οι Έλληνες, για να κερδίσουν την ελευθερία τους, θα έπρεπε πρώτα να μορφωθούν.

·      Στη γλώσσα ακολούθησε τη λεγόμενη «μέση» οδό: μια ελληνική που δε θα ήταν ούτε αρχαΐζουσα ούτε δημοτική.

Άλλοι σημαντικοί διαφωτιστές ήταν: Ο Ανώνυμος συγγραφέας της Ελληνικής Νομαρχίας, ο Ι. Μοισιόδακας, ο Δ. Καταρτζής, ο Κ. Κούμας και ο Θ. Καΐρης.

ΕΝΟΤΗΤΑ 6

                                                          

              Τα επαναστατικά κινήματα των ετών 1820-1821 στην Ευρώπη

Οι ευρωπαϊκοί λαοί αμφισβήτησαν τις αποφάσεις του συνεδρίου της Βιέννης (1815) διατυπώνοντας πολιτικές και εθνικές διεκδικήσεις.

Πολιτικές διεκδικήσεις

·      Σύνταγμα

·      Κοινοβουλευτικοί θεσμοί

·      Αναγνώριση ατομικών ελευθεριών και πολιτικών δικαιωμάτων.

Εθνικές διεκδικήσεις

Η συνειδητοποίηση της ιδέας του έθνους είχε ως αποτέλεσμα εθνικές διεκδικήσεις, καθώς πληθυσμοί με ίδια εθνική συνείδηση δε διέθεταν κράτος, επειδή:

·      ζούσαν σε μεγάλες πολυεθνικές αυτοκρατορίες (Αυστριακή, Οθωμανική).

·      ζούσαν διάσπαρτοι σε διάφορα κράτη (γερμανικό, ιταλικό, πολωνικό έθνος).

Αρχή των εθνοτήτων = η επιδίωξη να συγκεντρωθούν όλοι οι ομοεθνείς σε ένα κράτος ( έθνος = κράτος).

Κατά τους Γερμανούς φιλοσόφους η έννοια του έθνους βασίζεται σε τρία στοιχεία:

·      την ιστορία

·      τη γλώσσα

·      τη θρησκεία. 

Οι επαναστάσεις των ετών 1820-1821

·      Η επανάσταση στην Ισπανία (1820).  Αίτημα : σύνταγμα. Ακολούθησε εμφύλιος. Η επανάσταση καταπνίγηκε από γαλλικό στρατό. Ξέσπασαν απελευθερωτικές επαναστάσεις στη Λατινική Αμερική.          

·      Οι επαναστάσεις στην Ιταλία (1820-1821) . Καρμπονάροι. Κατά της Αυστρίας. Διεκδικούν εθνική ελευθερία και σύνταγμα. Καταπνίγηκε από Αυστριακούς.       

·      Η επανάσταση στην Ελλάδα (1821).  Η μόνη που πέτυχε.