ΕΝΟΤΗΤΑ 42

Πολιτικές διαστάσεις της κρίσης του 1929

Η πολιτική-ιδεολογική κρίση του Μεσοπολέμου:

·        Μετά την οικονομική κρίση του 1929, οι άνθρωποι άρχισαν να δυσπιστούν απέναντι στα φιλελεύθερα δημοκρατικά πολιτεύματα.

·        Ιδεολογικά επικρατούν και ανταγωνίζονται μεταξύ τους δύο αντίθετες θεωρίες οικονομικής και κοινωνικής οργάνωσης: ο κομμουνισμός και ο φασισμός.

Η Σοβιετική Ένωση υπό τον Στάλιν

Ο Στάλιν υιοθέτησε μια συγκεντρωτική πολιτική, που αποτελούσε στρέβλωση των αρχών του σοσιαλισμού (σταλινισμός). Βασικά σημεία της ήταν:

·        Οικονομική πολιτική αυστηρά ελεγχόμενη με έμφαση στην εκβιομηχάνιση, που οδήγησε σε σημαντική βιομηχανική ανάπτυξη την περίοδο 1928-1941.

·        Συγκέντρωση όλων των εξουσιών στην κορυφή της κρατικής ηγεσίας.

·        Μετατροπή του κομμουνιστικού κόμματος σ΄ έναν συγκεντρωτικό μηχανισμό. 

Ο φασισμός στην Ιταλία

·        Το Μάρτιο του 1919 εμφανίστηκε το Εθνικό Φασιστικό Κόμμα του Μπενίτο Μουσολίνι, το οποίο εκμεταλλευόμενο την οικονομική και κοινωνική κρίση επιδίωκε να συσπειρώσει γύρω του  τους δυσαρεστημένους πολίτες.

·        Ένοπλες ομάδες φασιστών άρχισαν να τρομοκρατούν και να δολοφονούν κομμουνιστές, σοσιαλιστές και συνδικαλιστές.

·        Στις 28 Οκτωβρίου 1922 εκατό χιλιάδες φασίστες πραγματοποίησαν την πορεία προς τη Ρώμη με επικεφαλής το Μουσολίνι, ο οποίος μέχρι το τέλος του 1926 έθεσε την Ιταλία υπό τον απόλυτο έλεγχό του. 

·        Τα χαρακτηριστικά του φασιστικού καθεστώτος του Μουσολίνι:

Ø      Είχε τα πάντα υπό τον έλεγχό του.

Ø      Φυλάκιζε ή δολοφονούσε τους πολιτικούς που θεωρούνταν επικίνδυνοι.

Ø      Αντικατέστησε τις επαγγελματικές ενώσεις και τα εργατικά συνδικάτα με συντεχνίες που ελέγχονταν από το φασιστικό κόμμα.

Ø      Χειραγωγούσε τους νέους εντάσσοντάς τους στη φασιστική νεολαία.

Ø      Προπαγάνδιζε τα φασιστικά ιδεώδη μέσω του Τύπου, του ραδιοφώνου , και του αθλητισμού                                                                                                                                                                       Ο ναζισμός στη Γερμανία

·        Το Εθνικοσοσιαλιστικό Γερμανικό Εργατικό Κόμμα, που είχε ιδρυθεί το 1919 από τον Αδόλφο Χίτλερ, υποστήριζε ότι στη θέση της δημοκρατίας θα έπρεπε να επικρατήσει μια «Νέα Τάξη», στην οποία κυρίαρχη θέση θα είχαν οι Γερμανοί.

·        Το Ναζιστικό Κόμμα κέρδισε σταδιακά πολλούς οπαδούς από τα χαμηλά κοινωνικά στρώματα.

·        Ισχυροί Γερμανοί κεφαλαιούχοι, για να εμποδίσουν την άνοδο των κομμουνιστών, αποφάσισαν να ενισχύσουν τον Χίτλερ, ο οποίος έγινε καγκελάριος της Γερμανίας.

·        Οι ναζί πυρπόλησαν τη γερμανική βουλή, ενοχοποίησαν τους κομμουνιστές και ο Χίτλερ έγινε αρχηγός του κράτους (Φύρερ).

·        Τα χαρακτηριστικά του χιτλερικού καθεστώτος:

Ø      Διέλυσε τα άλλα κόμματα και το μόνο κόμμα στη βουλή ήταν το ναζιστικό.

Ø      Κυρίαρχες τακτικές του ήταν η χειραγώγηση των νέων και η προπαγάνδα.

Ø      Φανάτιζε το γερμανικό λαό με συγκεντρώσεις εκατομμυρίων οπαδών.

Ø      Έκαιγε τα μη αρεστά βιβλία , ενώ πολλοί διανοούμενοι έφυγαν από τη χώρα.

Ø      Εφάρμοσε ρατσιστική πολιτική.

Φασισμός και δημοκρατία στην υπόλοιπη Ευρώπη

·        Στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες επιβλήθηκαν καθεστώτα φασιστικού τύπου.

·        Ως αντίσταση στο φασισμό δημιουργήθηκαν σε πολλές χώρες τα Λαϊκά Μέτωπα, που ήταν συμμαχίες φιλελεύθερων και αριστερών κομμάτων.

·        Στη Γαλλία και στην Ισπανία σχηματίστηκαν κυβερνήσεις λαϊκών μετώπων, που γρήγορα όμως έχασαν την εξουσία.