Ανακοίνωση για Γ1 και Γ4

 Όταν στο πρόγραμμα υπάρχει δίωρο, θα φέρνετε Γλώσσα.

ΑΣΚΗΣΗ Γ2, Γ4

 Διαβάζοντας τα δύο κείμενα ΕΔΩ και ΕΔΩ , ποια είναι τα συμπεράσματά σας για τον βαθμό ανεξαρτησίας του ελληνικού κράτους του 19ου αι.;

Βλαχάκηδες, η ελληνική «φυλή» της Αφρικής

 

Αν θέλετε να δείτε και τις φωτογραφίες, πατήστε ΕΔΩ

Η ιστορία δύο αδελφών στη Ζάμπια και η «κληρονομιά» τους στις μέρες μας

Σταύρος Τζίμας

10.10.2021 • 23:23

H ιστορία μοιάζει με παραμύθι, αλλά δεν είναι. Eνα ελληνικό «ανεξάρτητο κράτος» στα βάθη της Αφρικής, μια ελληνική «φυλή» στα απέραντα δάση, ένας Κρητικός επαναστάτης (ο Ζορμπάς της ζούγκλας) που πάλευε με τα θηρία και σκότωνε κροκόδειλο με το ρόπαλο και ένας ελληνορθόδοξος δεσπότης που πασχίζει σήμερα να περισώσει τα αποτυπώματα της ελληνικής παρουσίας στη Μαύρη Ηπειρο συνιστούν τις βασικές συντεταγμένες της.

Ηταν, λοιπόν, μια φορά και έναν –όχι πολύ μακρινό, το 1894– καιρό, στα Μάλια της Κρήτης, ένας νέος ονόματι Νικόλαος Βλαχάκης, γνωστός για την επαναστατική δράση εναντίον των Οθωμανών.

Καθώς το αίσθημα της απελευθέρωσης στο νησί φούσκωνε, ο Βλαχάκης, μην αντέχοντας την καταδυνάστευση και όντας στόχος των Τούρκων, αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την πατρίδα καταζητούμενος. Με μια ελληνική σημαία, την εικόνα της Παναγίας και ένα αντίγραφο της Αγίας Γραφής στον «ντορβά» διέφυγε στη Μικρά Ασία και από εκεί, αφού διήνυσε, άλλοτε με τα πόδια και άλλοτε με τα μέσα της εποχής, πάνω από 11.500 χλμ., έφθασε στη Μοζαμβίκη.

Μέσα από τρομερά αντίξοες συνθήκες, περπατώντας πάνω από 2.000 χλμ. αφιλόξενων περιοχών στη ζούγκλα, ανάμεσά τους το αποκαλούμενο «Πέρασμα του διαβόλου» όπου ελάχιστοι εξ όσων επιχειρούσαν να το διαβούν επιβίωναν, κατέληξε στο Τσιρούντου της τότε Ροδεσίας, κάπου στα σημερινά σύνορα Ζάμπιας και Ζιμπάμπουε.

«Με την έλευση του Βλαχάκη και του αδελφού του κατέφθασε και η Ορθοδοξία στην περιοχή» αφηγείται στην «Κ» ο μητροπολίτης Ζάμπιας και Μοζαμβίκης κ. Ιωάννης. «Ταπεινοί και απλοί άνθρωποι που, χωρίς ίσως να το έχουν συνειδητοποιήσει, έγιναν η “καλή γη” στην οποία καρποφόρησε το Ευαγγέλιο και ρίζωσε στη συνέχεια ο ελληνισμός».

Με το που εγκαταστάθηκε στη νέα του «πατρίδα» στη ζούγκλα, ο Νικόλαος Βλαχάκης για να επιβιώσει επιδόθηκε στο κυνήγι άγριων θηρίων, δούλεψε σε ορυχεία και ασχολήθηκε με την κτηνοτροφία. Ηταν τέτοια η σωματική του ρώμη που λέγεται πως σκότωνε κροκόδειλους με ρόπαλο, ενώ είχε σώσει από τη μανία των άγριων θηρίων πολλούς ιθαγενείς.

Σήμερα οι απόγονοί τους ανέρχονται σε 3.500 άτομα, διασκορπισμένα όχι μόνο στην Αφρική, αλλά σε ολόκληρο τον κόσμο.

Οι φήμες για τα κατορθώματά του διέτρεξαν τη ζούγκλα και τον κατέστησαν ξακουστό στις φυλές της περιοχής, οι οποίες τον ανέδειξαν σε άτυπο ηγέτη τους! Ως γνήσιος Κρητικός ο Βλαχάκης δεν έπαψε, όμως, να αισθάνεται αφόρητη μοναξιά δίχως δικό του «αίμα» πλάι του κι έτσι επέστρεψε στις αρχές του 1900 στην πατρίδα, απ’ όπου επέστρεψε με τον μικρότερο αδελφό του, Δημήτριο.

Με βάση τα στοιχεία που έχουν περιέλθει στην κατοχή της τοπικής ελληνορθόδοξης μητρόπολης, άμα τη επιστροφή τους οι Βλαχάκηδες εγκαταστάθηκαν σ’ ένα μικρό νησάκι ονόματι Κανίμα, στην αχανή κοίτη του ποταμού Ζαμβέζη, όπου ίδρυσαν, όπως οι ίδιοι φέρονται να έλεγαν με περηφάνια, «ανεξάρτητο ελληνικό κράτος» στην Αφρική, υψώνοντας μάλιστα καταμεσής του νησιού την ελληνική σημαία.

«Η καλή φήμη, οι άριστες σχέσεις με τους ιθαγενείς και η εργατικότητά τους δεν πέρασαν απαρατήρητες από τον ιδρυτή της Ροδεσίας, Σέσιλ Ρόουντς, ο οποίος τους παραχώρησε μια αρκετά μεγάλη έκταση γης για να την καλλιεργούν. Εκεί, τα δύο αδέλφια δημιούργησαν την περίφημη φάρμα “Δήμητρα” και ασχολήθηκαν με την καλλιέργεια του καπνού. Ταυτόχρονα συνέχισαν και οι δύο να ασχολούνται με το κυνήγι άγριων ζώων και μάλιστα με μεγάλη επιτυχία. Αυτό τους έκανε γνωστούς σ’ όλη την περιοχή. Αποτελούσαν τα δύο αδέλφια από την Κρήτη μοναδική περίπτωση Ευρωπαίων που συμβίωναν με τους ιθαγενείς κάτω από τις ίδιες συνθήκες».

Με τιμές αρχηγού

Εκεί, ζώντας ευτυχισμένοι και σε αρμονία με τους ντόπιους, έκαναν οικογένεια με ιθαγενείς συζύγους, μέχρι τις 13 Απριλίου του 1913, όταν ο Νικόλαος Βλαχάκης, σε μια μέχρι θανάτου πάλη μ’ ένα λιοντάρι στο δάσος, τραυματίστηκε βαριά και τρεις μέρες αργότερα υπέκυψε, βυθίζοντας στο πένθος τις φυλές, που τον ενταφίασαν με τιμές αρχηγού, τοπικού βασιλιά δηλαδή, στην κορυφή ενός λόφου, απέναντι από το «ανεξάρτητο ελληνικό κράτος»

Ο «σπόρος»του Νικόλαου Βλαχάκη, όμως, είχε φυτρώσει για τα καλά στη ζούγκλα. Ο αδελφός του εξακολούθησε να μένει στο νησί, τηρώντας την ορθόδοξη πίστη και τις παραδόσεις μέσα στη φάρμα τους και φροντίζοντας να μεταδώσει στα παιδιά του την Ορθοδοξία και τη δέουσα μόρφωση και ανατροφή. «Τα τριάντα δύο παιδιά του –ο Νικόλαος άφησε πίσω του μια κόρη–έφεραν όλα ελληνικά ονόματα, όπως Νικόλαος, Στέφανος, Αθηνά, Ξενοφών, Θέκλα, Κλεοπάτρα, Καλλιόπη, Κωνσταντίνος, Αννα κ.λπ, το ίδιο και τα εγγόνια και τα δισέγγονα, τα πιο πολλά από τα οποία φέρουν τα ονόματα των δύο πρώτων Βλαχάκηδων».

Με τον θάνατο, στις 17 Σεπτεμβρίου 1939, και του Δημητρίου, ο κύκλος των δύο πρωτοπόρων Κρητικών της ζούγκλας έκλεισε, η κληρονομιά τους όμως παραμένει ζωντανή. Οι απόγονοί τους, που εμφανίζονται ως μέλη της «φυλής των Βλαχάκηδων» και φέρουν με καμάρι το επώνυμο αυτό, ανέρχονται σε 3.500 άτομα, διασκορπισμένα όχι μόνο στην Αφρική, αλλά σε ολόκληρο τον κόσμο. Διατηρούν ως εξ αίματος συγγενείς μεταξύ τους επαφές, με σημείο αναφοράς τους τάφους των προγόνων τους και την ελληνορθόδοξη ιεραποστολή στη Ζάμπια, όπου το όνομα Βλαχάκης παραμένει μύθος.

Μάλιστα, ο πρώτος πρόεδρος της Δημοκρατίας της Ζάμπιας και θεωρούμενος ως ο πατέρας όλων των κινημάτων ανεξαρτησίας στην αφρικανική ήπειρο, Κένεθ Καούντα, σε δημόσια ομιλία απένειμε στους Βλαχάκηδες τον τιμητικό τίτλο της 64ης ης φυλής της Ζάμπιας»!

Το «χωριό» και η αναζήτηση χρηματοδότησης

Με την άφιξή του στη Ζάμπια ο μητροπολίτης κ. Ιωάννης θεώρησε χρέος του να μην αφήσει να χαθούν στον χρόνο τα ίχνη «των περιώνυμων Βλαχάκηδων, των πρώτων Ελλήνων που κατέφυγαν στα βάθη της υποσαχάριας πτέρυγας του αφρικανικού Νότου και που, φέρνοντας μαζί τους τα ιερά και τα όσια του Γένους, έγιναν ένα με τους ιθαγενείς και δημιούργησαν μια νέα, ξεχωριστή φυλή, χωρίς ποτέ να ξεχάσουν την πατρίδα».

Το υπό ίδρυση ιεραποστολικό κέντρο θα περιλαμβάνει ιερό ναό, πνευματικό κέντρο, κλινική, σχολείο και τεχνική σχολή.

Ετσι, προχώρησε στον σχεδιασμό «χωριού» στην περιοχή όπου εγκαταστάθηκαν οι πρώτοι Βλαχάκηδες, με την ίδρυση ιεραποστολικού κέντρου, το οποίο θα περιλαμβάνει κατ’ αρχάς ιερό ναό, πνευματικό κέντρο, κλινική, σχολείο και τεχνική σχολή.

«Εως τώρα έχει πραγματοποιηθεί η νομική διαδικασία για την αγοραπωλησία και τη μεταβίβαση γης από τον απόγονο του ιστορικού γένους των Βλαχάκηδων, Harris Vlahakis, στην Ιερά Μητρόπολη Ζάμπιας και έχουν χαραχθεί τα όρια του οικοπέδου. Επίσης, έχει εκπονηθεί αρχιτεκτονικό σχέδιο του ιεραποστολικού κέντρου και ενδεικτική τιμολόγηση εργασιών».

Ο Πάπας και Πατριάρχης Αλεξανδρείας και πάσης Αφρικής κ. Θεόδωρος Β΄ έθεσε πέρυσι τον θεμέλιο λίθο του έργου και τώρα ο μητροπολίτης κ. Ιωάννης έχει αποδυθεί σε αγώνα για την εξεύρεση χρηματοδοτών. «Θα αποτελέσει μια προσφορά ιστορικής σημασίας για τον τόπο και τους ανθρώπους του όχι μόνο για τους απογόνους των Βλαχάκηδων, αλλά και για τον κάθε άνθρωπο που έχει την αγαθή διάθεση να γνωρίσει τον Χριστό. Μέχρι σήμερα, οι λατρευτικές ανάγκες των πιστών της περιοχής εξυπηρετούνται σε υπαίθριο χώρο κάτω από υπόστεγο, το οποίο με τη βοήθεια και την αγάπη του Κυρίου άντεξε τις έντονες βροχοπτώσεις του τροπικού κλίματος» λέει και απευθύνει έκκληση σε όλους όσοι έχουν την οικονομική δυνατότητα να ενισχύσουν την πρωτοβουλία της ιεραποστολής, ώστε να περατωθεί το έργο στη μνήμη των σημαιοφόρων του ελληνικού πνεύματος και της Ορθοδοξίας αδελφών από την Κρήτη.

 

ΕΝΟΤΗΤΑ 46

                                                 

                                  Ο Β΄ Παγκόσμιος πόλεμος

Η αφορμή και η έκρηξη του πολέμου

Αφορμή: η γερμανική εισβολή στην Πολωνία.

Έναρξη: την 1^η Σεπτ. 1939 Βρετανία και Γαλλία κήρυξαν τον πόλεμο στη Γερμανία.

Οι επιχειρήσεις στην Ευρώπη, 1939 – 1941

• Οι Γερμανοί τον πρώτο μήνα του πολέμου κυρίευσαν την Πολωνία.
• Οι Γερμανοί κατέλαβαν τη Δανία, την Ολλανδία, το Λουξεμβούργο, τη Νορβηγία και το Βέλγιο με εφαρμογή της τακτικής του πολέμου - αστραπή.
• Οι Γάλλοι συνθηκολόγησαν με τη Γερμανία, ύστερα από μάχη δέκα ημερών.
• Ορισμένοι Γάλλοι με επικεφαλής τον στρατηγό Ντε Γκολ κατέφυγαν στη Αγγλία και κήρυξαν την αντίσταση εναντίον των Γερμανών κατακτητών.
• Η γερμανική αεροπορία βομβάρδισε μαζικά τη Μ. Βρετανία, η οποία με επικεφαλής τον πρωθυπουργό Ουίνστον Τσόρτσιλ δεν κάμφθηκε.
• Οι Γερμανοί και οι Βούλγαροι κατέλαβαν τη Γιουγκοσλαβία και την Ελλάδα.

Η οργάνωση της κατεχόμενης Ευρώπης

Μορφές οργάνωσης της κατακτημένης Ευρώπης:

• δέσμευση των οικονομικών πόρων των κατακτημένων χωρών,
• συστηματική προπαγάνδα σε βάρος των κατακτημένων λαών,
• άσκηση βίας με βασανιστήρια και μαζικές εκτελέσεις,
• μαζική εξόντωση των Εβραίων και των Ρομά (τσιγγάνων).

Αντίδραση:

• εκδήλωση κινημάτων αντίστασης.

Η γερμανική επίθεση στη Σοβιετική ένωση

Ανεπιτυχής επίθεση των γερμανικών δυνάμεων σε Λένινγκραντ και Μόσχα τον Ιούν. του 1941 → εξουθένωση των γερμανικών στρατευμάτων κατά το βαρύ χειμώνα του 1941 –1942 → νέα γερμανική επίθεση την άνοιξη του 1942 → ήττα των Γερμανών στη μάχη του Στάλινγκραντ (Σεπτ. 1942 – Φεβρ. 1943)

Οι επιχειρήσεις στην Αφρική

• Οι Ιταλοί, με ορμητήριο τη Λιβύη, επιτέθηκαν ανεπιτυχώς στις αγγλικές δυνάμεις της Αιγύπτου με στόχο την κατάληψη της διώρυγας του Σουέζ.
• Στο μέτωπο της Β. Αφρικής, οι συμμαχικές δυνάμεις νίκησαν τα γερμανικά και ιταλικά στρατεύματα.

Οι επιχειρήσεις στην Άπω Ανατολή

• Τα ιαπωνικά πολεμικά αεροπλάνα επιτέθηκαν εναντίον του αμερικανικού πολεμικού στόλου στο Περλ Χάρμπορ (7 Δεκ. 1941).
• Οι ΗΠΑ κήρυξαν τον πόλεμο στην Ιαπωνία και στις δυνάμεις του Άξονα.

Το τέλος του πολέμου

• Οι συμμαχικές δυνάμεις της Β. Αφρικής αποβιβάστηκαν στην Ιταλία, καθαίρεσαν τον Μουσολίνι και υπέγραψαν ανακωχή με το διάδοχό του Μαντόλιο. 
• Οι συμμαχικές δυνάμεις αποβιβάστηκαν στη Νορμανδία στις 6 Ιουν. 1944  και απελευθέρωσαν τη Γαλλία, το Βέλγιο, το Λουξεμβούργο και την Ολλανδία.
• Τον Ιούνιο του 1944 ξεκίνησε η σοβιετική αντεπίθεση.
• Ιταλοί αξιωματικοί εκτέλεσαν τον Μουσολίνι.
• Αμερικανικά, αγγλικά, γαλλικά και σοβιετικά στρατεύματα πολιόρκησαν το Βερολίνο στις αρχές Μαΐου 1945.
• Ο Χίτλερ αυτοκτόνησε και η Γερμανία συνθηκολόγησε.
• Οι ΗΠΑ αποφάσισαν να βομβαρδίσουν τις ιαπωνικές πόλεις Χιροσίμα και Ναγκασάκι με ένα νέο όπλο, την ατομική βόμβα.
• Η Ιαπωνία συνθηκολόγησε και ο πόλεμος τελείωσε.

ΕΝΟΤΗΤΑ 45

                                                 

         Τα προμηνύματα και τα αίτια του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου

                       

Τα προμηνύματα του πολέμου

• Η Ιαπωνία κατέλαβε την κινεζική επαρχία της Ματζουρίας το 1931.
• Η χιτλερική Γερμανία εγκατέλειψε την Κοινωνία των Εθνών το 1934 και επανέφερε την υποχρεωτική στρατιωτική θητεία το 1935 κατά παράβαση της συνθήκης των Βερσαλιών.
• Η φασιστική Ιταλία κατέλαβε την Αιθιοπία το 1936 και αποχώρησε από την Κοινωνία των Εθνών.
• Η Γερμανία κατέλαβε τη αποστρατιωτικοποιημένη ζώνη της Ρηνανίας το 1936.
• Η Γερμανία και η Ιταλία συμμετείχαν στον εμφύλιο πόλεμο της Ισπανίας το 1936 – 1939 υπέρ του φασίστα Φράνκο.
• Το 1936 σχηματίστηκε ο Άξονας Ρώμης – Βερολίνου. 
• Η Γερμανία, η Ιταλία και η Ιαπωνία υπέγραψαν το Αντιδιεθνιστικό Σύμφωνο, με στόχο την καταπολέμηση του κομμουνισμού και την υποστήριξη του φασισμού σε παγκόσμιο επίπεδο.
• Η Ιαπωνία κήρυξε τον πόλεμο στην Κίνα το 1937.
• Η Γερμανία ενσωμάτωσε την Αυστρία το 1938.
• Η Βρετανία και η Γαλλία υπέγραψαν τη συμφωνία του Μονάχου στις 29 Σεπτ. 1938, με την οποία αποδέχονταν την προσάρτηση της Δ. Τσεχοσλοβακίας στη Γερμανία.
• Ο Χίτλερ διέλυσε την Τσεχοσλοβακία το 1939, θέτοντας τη Βοημία υπό γερμανική προστασία και ανακηρύσσοντας τη Σλοβακία ανεξάρτητη αλλά υπό γερμανική κηδεμονία.
• Η Ιταλία κατέλαβε την Αλβανία το 1939.
• Ο Χίτλερ απαίτησε να παραχωρηθεί ο πολωνικός διάδρομος του Ντάντσιχ στη Γερμανία, ενώ η Βρετανία και η Γαλλία ανακοίνωσαν ότι θα κήρυτταν τον πόλεμο στη Γερμανία, εάν αυτή προχωρούσε σε επίθεση εναντίον της Πολωνίας.
• Η Γερμανία και η Σοβιετική Ένωση υπέγραψαν σύμφωνο μη επίθεσης (Σύμφωνο Ρίμπεντροπ – Μολότωφ) τον Αύγ. του 1939, που εξασφάλιζε στη Γερμανία ότι δε θα δεχόταν επίθεση από τα ανατολικά.

Αίτια του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου

• Οι ταπεινωτικοί όροι που επιβλήθηκαν στα ηττημένα κράτη του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου και κυρίως στη Γερμανία.
• Τα ανικανοποίητα πιεστικά αιτήματα χωρών και εθνοτήτων από τις συνθήκες του Α΄ Παγκόσμιου πολέμου.
• Η παγκόσμια οικονομική κρίση που ξέσπασε το 1929 ευνοώντας την επιβολή ολοκληρωτικών καθεστώτων.
• Ο φόβος των δυτικών Δυνάμεων απέναντι στη Σοβιετική Ένωση, που τις έκανε να βλέπουν για πολύ καιρό τη ναζιστική Γερμανία ως ανάχωμα το οποίο θα εμπόδιζε την εξάπλωση της σοβιετικής επιρροής στην Ευρώπη.
• Η αδυναμία της Κοινωνίας των Εθνών να παρέμβει αποτελεσματικά στις εξελίξεις.

ΕΝΟΤΗΤΑ 43

Η Ελλάδα του Μεσοπολέμου. Η δικτατορία της 4ης Αυγούστου 1936.

Η Β΄ Ελληνική Δημοκρατία

·        Ο Α. Παπαναστασίου πρότεινε την ανακήρυξη αβασίλευτης δημοκρατίας.

·        Με δημοψήφισμα, τον Απρ. του 1924, ανακηρύχθηκε η Β΄ Ελληνική Δημοκρατία.   

Η περίοδος 1924-1928

·        Κυρίαρχο στοιχείο της περιόδου ήταν η κυβερνητική αστάθεια.

·        Το 1918 ιδρύθηκε ΓΣΕΕ και το ΣΕΚΕ, που το 1924 μετονομάστηκε σε ΚΚΕ.

·        Το 1925 ο στρατηγός Θ. Πάγκαλος επέβαλε δικτατορία, την οποία σύντομα ανέτρεψε ένας άλλος στρατιωτικός, ο Γ. Κονδύλης.

·        Ο Κονδύλης προκήρυξε εκλογές από τις οποίες προέκυψε οικουμενική κυβέρνηση, που πρότεινε την ψήφιση του δημοκρατικού συντάγματος του 1927.

Η βενιζελική τετραετία 1928-1932

·        Το 1928 τις εκλογές κέρδισε ο Βενιζέλος με το κόμμα των Φιλελευθέρων.

·        Βασικά σημεία της πολιτικής του:

Ø      οικονομική ανάπτυξη,

Ø      εδραίωση της δημοκρατίας,

Ø      εκπαιδευτική μεταρρύθμιση,

Ø      εξωτερική πολιτική, που επιδίωκε την προσέγγιση με τις γειτονικές χώρες,

Ø      το «ιδιώνυμο», ένας νόμος που ψηφίστηκε το 1929 και καθιέρωνε ως ιδιώνυμο  αδίκημα την προβολή ιδεών που στόχευαν στη βίαιη ανατροπή του πολιτεύματος.

·        Ο Βενιζέλος κήρυξε την Ελλάδα σε πτώχευση το 1932 και προκήρυξε εκλογές.

Το Λαϊκό κόμμα στην εξουσία (1933)

·        Στις εκλογές της 5ης Μαρτ. 1933 νίκησαν τα αντιβενιζελικά κόμματα.

·        Την ίδια νύχτα εκδηλώθηκε πραξικόπημα από βενιζελικούς το οποίο απέτυχε.

·        Την εξουσία  ανέλαβε ο ηγέτης του Λαϊκού κόμματος Π. Τσαλδάρης.

·        Απόπειρα δολοφονίας κατά του Βενιζέλου κορύφωσε την πολιτική κρίση.

Το κίνημα του 1935 και η παλινόρθωση της βασιλείας

·        Την 1η Μαρτ. εκδηλώθηκε νέο βενιζελικό κίνημα που κατεστάλη από τον υπουργό Στρατιωτικών Γ. Κονδύλη.

·        Ο Ι. Μεταξάς και ο Γ. Κονδύλης πίεζαν τον πρωθυπουργό Τσαλδάρη να διενεργήσει δημοψήφισμα για το πολίτευμα, προκειμένου να επανέλθει η μοναρχία.

·        Ο Κονδύλης τελικά ανέτρεψε τον Τσαλδάρη, επέβαλε δικτατορία και επανέφερε το μοναρχικό καθεστώς (Νοέμ. 1935).

Μετά την παλινόρθωση

·        Ο Γεώργιος Β΄ παραμέρισε τον Κονδύλη και χορήγησε αμνηστία στους πολιτικούς που συμμετείχαν στο κίνημα του 1935.

·        Το 1936  έγιναν άκαρπες εκλογές. 

·        Ο Γεώργιος Β΄ ανέθεσε την πρωθυπουργία στον Ι. Μεταξά, που ήταν γνωστός για τις αντιδημοκρατικές του ιδέες.

·        Το Μάιο του 1936 σημειώθηκαν αιματηρές διαδηλώσεις στη Θεσσαλονίκη.

·        Στις 4 Αυγούστου 1936 ο Γεώργιος Β΄ και ο Μεταξάς κήρυξαν δικτατορία.

Η δικτατορία της 4ης Αυγούστου (1936)

·        Ο Μεταξάς επιδίωκε να εφαρμόσει στην Ελλάδα ένα καθεστώς στα πρότυπα της φασιστικής Ιταλίας και της ναζιστικής Γερμανίας.

·        Δημιούργησε την Εθνική Οργάνωση Νεολαίας (ΕΟΝ), για να παίξει το ρόλο φασιστικού κόμματος.

·        Επιδίωξε να κερδίσει τους αγρότες και τους εργάτες με συστηματική προπαγάνδα και με μέτρα κοινωνικού χαρακτήρα.

·        Ο Μεταξάς οργάνωσε τελικά ένα αυταρχικό κράτος χωρίς λαϊκή υποστήριξη.

·        Στην εξωτερική πολιτική, ο Μεταξάς με το Γεώργιο Β' ακολούθησαν τη Μ. Βρετανία, θεωρώντας ότι σε περίπτωση πολέμου αυτή θα επικρατούσε.     

ΕΝΟΤΗΤΑ 42

Πολιτικές διαστάσεις της κρίσης του 1929

Η πολιτική-ιδεολογική κρίση του Μεσοπολέμου:

·        Μετά την οικονομική κρίση του 1929, οι άνθρωποι άρχισαν να δυσπιστούν απέναντι στα φιλελεύθερα δημοκρατικά πολιτεύματα.

·        Ιδεολογικά επικρατούν και ανταγωνίζονται μεταξύ τους δύο αντίθετες θεωρίες οικονομικής και κοινωνικής οργάνωσης: ο κομμουνισμός και ο φασισμός.

Η Σοβιετική Ένωση υπό τον Στάλιν

Ο Στάλιν υιοθέτησε μια συγκεντρωτική πολιτική, που αποτελούσε στρέβλωση των αρχών του σοσιαλισμού (σταλινισμός). Βασικά σημεία της ήταν:

·        Οικονομική πολιτική αυστηρά ελεγχόμενη με έμφαση στην εκβιομηχάνιση, που οδήγησε σε σημαντική βιομηχανική ανάπτυξη την περίοδο 1928-1941.

·        Συγκέντρωση όλων των εξουσιών στην κορυφή της κρατικής ηγεσίας.

·        Μετατροπή του κομμουνιστικού κόμματος σ΄ έναν συγκεντρωτικό μηχανισμό. 

Ο φασισμός στην Ιταλία

·        Το Μάρτιο του 1919 εμφανίστηκε το Εθνικό Φασιστικό Κόμμα του Μπενίτο Μουσολίνι, το οποίο εκμεταλλευόμενο την οικονομική και κοινωνική κρίση επιδίωκε να συσπειρώσει γύρω του  τους δυσαρεστημένους πολίτες.

·        Ένοπλες ομάδες φασιστών άρχισαν να τρομοκρατούν και να δολοφονούν κομμουνιστές, σοσιαλιστές και συνδικαλιστές.

·        Στις 28 Οκτωβρίου 1922 εκατό χιλιάδες φασίστες πραγματοποίησαν την πορεία προς τη Ρώμη με επικεφαλής το Μουσολίνι, ο οποίος μέχρι το τέλος του 1926 έθεσε την Ιταλία υπό τον απόλυτο έλεγχό του. 

·        Τα χαρακτηριστικά του φασιστικού καθεστώτος του Μουσολίνι:

Ø      Είχε τα πάντα υπό τον έλεγχό του.

Ø      Φυλάκιζε ή δολοφονούσε τους πολιτικούς που θεωρούνταν επικίνδυνοι.

Ø      Αντικατέστησε τις επαγγελματικές ενώσεις και τα εργατικά συνδικάτα με συντεχνίες που ελέγχονταν από το φασιστικό κόμμα.

Ø      Χειραγωγούσε τους νέους εντάσσοντάς τους στη φασιστική νεολαία.

Ø      Προπαγάνδιζε τα φασιστικά ιδεώδη μέσω του Τύπου, του ραδιοφώνου , και του αθλητισμού                                                                                                                                                                       Ο ναζισμός στη Γερμανία

·        Το Εθνικοσοσιαλιστικό Γερμανικό Εργατικό Κόμμα, που είχε ιδρυθεί το 1919 από τον Αδόλφο Χίτλερ, υποστήριζε ότι στη θέση της δημοκρατίας θα έπρεπε να επικρατήσει μια «Νέα Τάξη», στην οποία κυρίαρχη θέση θα είχαν οι Γερμανοί.

·        Το Ναζιστικό Κόμμα κέρδισε σταδιακά πολλούς οπαδούς από τα χαμηλά κοινωνικά στρώματα.

·        Ισχυροί Γερμανοί κεφαλαιούχοι, για να εμποδίσουν την άνοδο των κομμουνιστών, αποφάσισαν να ενισχύσουν τον Χίτλερ, ο οποίος έγινε καγκελάριος της Γερμανίας.

·        Οι ναζί πυρπόλησαν τη γερμανική βουλή, ενοχοποίησαν τους κομμουνιστές και ο Χίτλερ έγινε αρχηγός του κράτους (Φύρερ).

·        Τα χαρακτηριστικά του χιτλερικού καθεστώτος:

Ø      Διέλυσε τα άλλα κόμματα και το μόνο κόμμα στη βουλή ήταν το ναζιστικό.

Ø      Κυρίαρχες τακτικές του ήταν η χειραγώγηση των νέων και η προπαγάνδα.

Ø      Φανάτιζε το γερμανικό λαό με συγκεντρώσεις εκατομμυρίων οπαδών.

Ø      Έκαιγε τα μη αρεστά βιβλία , ενώ πολλοί διανοούμενοι έφυγαν από τη χώρα.

Ø      Εφάρμοσε ρατσιστική πολιτική.

Φασισμός και δημοκρατία στην υπόλοιπη Ευρώπη

·        Στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες επιβλήθηκαν καθεστώτα φασιστικού τύπου.

·        Ως αντίσταση στο φασισμό δημιουργήθηκαν σε πολλές χώρες τα Λαϊκά Μέτωπα, που ήταν συμμαχίες φιλελεύθερων και αριστερών κομμάτων.

·        Στη Γαλλία και στην Ισπανία σχηματίστηκαν κυβερνήσεις λαϊκών μετώπων, που γρήγορα όμως έχασαν την εξουσία.                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                            

ΕΝΟΤΗΤΑ 41

ΕΝΟΤΗΤΑ 41

Κοινωνικές διαστάσεις της κρίσης του 1929

Ο κοινωνικός αντίκτυπος της κρίσης:

·        Η κρίση επηρέασε όλα τα κοινωνικά στρώματα στο δυτικό κόσμο:

Ø      Ανώτερες τάξεις: ένα τμήμα τους ενισχύθηκε οικονομικά και κοινωνικά, εξαγοράζοντας χρεοκοπημένες επιχειρήσεις.

Ø      Αγρότες: τα προϊόντα τους έμεναν απούλητα και τα εισοδήματά τους εξανεμίζονταν.

Ø      Βιομηχανικοί εργάτες και εμποροϋπάλληλοι: οι μισθοί τους μειώθηκαν, οι    ώρες εργασίας ελαττώθηκαν, πάρα πολλοί απολύθηκαν.

Ø      Μικρομεσαίοι επιχειρηματίες: πούλησαν ή έκλεισαν τις επιχειρήσεις τους.

Ø      Δημόσιοι υπάλληλοι: ο μισθός τους μειώθηκε δραστικά.

·        Κύμα εξαθλίωσης απλώνεται σε ολόκληρο το δυτικό κόσμο. 

Η πολιτική του new deal:

·        Ο οικονομικός φιλελευθερισμός δεν ενέπνεε πλέον εμπιστοσύνη και πολλοί θεωρούσαν ότι έπρεπε να επέμβει το κράτος.

·        Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Φραγκλίνος Ρούσβελτ, επηρεασμένος από τις θέσεις του Άγγλου οικονομολόγου Κέινς, έλαβε μια σειρά μέτρων για την αντιμετώπιση της κρίσης που έγιναν γνωστά ως new deal (νιου ντιλ).

·        Σύμφωνα με τη νέα πολιτική, το κράτος θα έπρεπε να παρέμβει στην οικονομία κάνοντας μεγάλες επενδύσεις. Έτσι, οι άνεργοι θα έβρισκαν δουλειά και με τις αποδοχές τους θα έκαναν αγορές και θα αναθερμαινόταν η οικονομία.

·        Η αμερικανική κυβέρνηση ανέθεσε σε ιδιωτικές επιχειρήσεις μεγάλα δημόσια έργα και από το 1934 άρχισε να βελτιώνεται η οικονομική κατάσταση στις ΗΠΑ. 

Η εφαρμογή του new deal  και σε άλλες χώρες:

Σύντομα η πολιτική του new deal υποστηρίχτηκε και στην Ευρώπη με αποτέλεσμα, κατά τη δεκαετία του 1930, η «διευθυνόμενη οικονομία» να αντικαταστήσει σε μεγάλο βαθμό τη φιλελεύθερη.

Άσκηση για μετά το Πάσχα

 

Απόσπασμα από το λογοτεχνικό βιβλίο του Θανάση Βαλτινού, Συναξάρι Αντρέα Κορδοπάτη, Βιβλίο δεύτερο, Βαλκανικοί – ’22

               

                «Υπήρχε επίσης πρόβλημα διατροφής. Το μεσημέρι μακαρόνια χοντρά, το βράδυ ψιλά. Ψιλά! Χοντρά! φώναζαν οι φαντάροι, αναλόγως. Λοιδορώντας. Είναι χαρακτηριστικό ότι ορισμένοι εξ αυτών έπαθαν ημεραλωπία. Όσο φώταγε, έβλεπαν. Μετά «κούπα». Από έλλειψη βιταμίνης Α. Γενικώς είχαμε έλλειψη βιταμινών. Συνιστούσα στους στρατιώτες να μαζεύουν άγρια χόρτα και να τα βράζουν.

                Ο εφοδιασμός από το ’21 ήδη, από τον μεγάλο ελιγμό της Αρμυράς Ερήμου, χώλαινε τρομερά. Είχαν επιμηκυνθεί οι γραμμές. Το τρένο έκανε να φτάσει από τη Σμύρνη στο Εσκί Σεχίρ δύο ημέρες. Ήταν ζήτημα ασφαλείας. Έκαναν επιδρομές οι Τσέτες και χάλαγαν τα πάντα. Γκρέμιζαν μικρογέφυρες, ξήλωναν ράγες. Τα πάντα. Βεβαίως στα επίκαιρα σημεία ήσαν εγκατεστημένα φυλάκια. Φυλάκια, φυλάκια. Το Σύνταγμα Σιδηροδρόμων αριθμούσε 35.000 άντρες. Για να ελέγχουν τις γραμμές. Παρ’ όλα αυτά, μεγάλη δυσκολία. Μικρές ταχύτητες, κίνηση μόνο την ημέρα. Με τα μεταγωγικά το ίδιο. Λειτουργούσε υπηρεσία περιθάλψεως μεταγωγικών. Χάλαγαν τα σάγματα, δεν μπορούσαν να τα ξαναφτιάξουν σωστά. Και τα ζώα πληγιάζονταν. Δεν ήταν ένα δύο. Ήταν χιλιάδες. Ο στρατός μας χρησιμοποιούσε μουλάρια. Και καμήλες επιχώριες. Τα άλογα ήσαν για τις μάχιμες μονάδες.    

                Τετρακόσια πενήντα χιλιόμετρα Σμύρνη – Αφιόν. Και άλλα καμιά εκατοστή έως Δορύλαιον. Εξακόσια χιλιόμετρα, δύο ημέρες με το τρένο.

 Άσκηση: Να καταγράψετε, με βάση το παραπάνω κείμενο, τις δυσκολίες που αντιμετώπιζε ο ελληνικός στρατός κατά την προέλασή του προς την Άγκυρα.

ΑΣΚΗΣΗ για Γ2 , Γ1 και Γ4

 

Αφού παρακολουθήσετε το δεκάλεπτο ντοκιμαντέρ* ΕΔΩ, συντάξτε ένα κείμενο στο οποίο να περιγράφετε την αντιμετώπιση των πρώτων Ελλήνων μεταναστών στην Αμερική.

 * Το εξαιρετικό ντοκιμαντέρ έχει τον τίτλο «Βρωμοέλληνες» και είχε προβληθεί παλαιότερα από την ΕΡΤ στην εκπομπή Ρεπορτάζ χωρίς σύνορα. Αν ενδιαφέρεστε, μπορείτε να δείτε και τα υπόλοιπα μέρη του.

Μια ιστορία της αποικιοκρατίας : Η πρώτη γενοκτονία του 20ού αιώνα: Ναμίμπια 1904

 

Δεκάδες χιλιάδες μέλη των φυλών Χερέρο και Νάμα της αφρικανικής χώρας εξοντώθηκαν με μεθόδους που αργότερα θα γίνονταν προσφιλείς στο ναζιστικό καθεστώς

 

ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΚΑΒΑΛΛΙΕΡΑΚΗΣ

7.9.2019

 

          Γενοκτονία O όρος γενοκτονία καθιερώθηκε το 1943 από τον Πολωνοεβραίο δικηγόρο, καθηγητή του Πανεπιστημίου του Γέιλ, Ράφαελ Λέμκιν (Raphael Lemkin) για να περιγράψει το έγκλημα της μαζικής εξόντωσης των Εβραίων από τους Ναζί κατά τη διάρκεια του  πολέμου.    O όρος αναδείχθηκε και καθιερώθηκε λίγο πριν από τη Δίκη της Νυρεμβέργης. Αποτέλεσε ομόφωνη Σύμβαση ΟΗΕ του 1948 «για την Πρόληψη και Καταστολή του Εγκλήματος της Γενοκτονίας» και από το 1951 τέθηκε σε ισχύ στο πλαίσιο του διεθνούς δικαίου. Ο ίδιος ο Lemkin σε δηλώσεις του είχε αποκαλύψει ότι ως γενοκτονίες θεωρούσε τις σφαγές των Ελλήνων και των Αρμενίων από τους Τούρκους αλλά και των Ασσυρίων Χριστιανών στο Ιράκ τη δεκαετία του 30. Για να δημιουργήσει τη λέξη γενοκτονία (genocide) συνδύασε την ελληνική λέξη γένος και την λατινική cide (σκοτώνω). Σήμερα η γενοκτονία ορίζεται ως εξής: Γενοκτονία αποτελεί οποιαδήποτε από τις ακόλουθες πράξεις, η οποία διαπράττεται με σκοπό την καταστροφή –εξ ολοκλήρου ή εν μέρει– μιας εθνικής, εθνοτικής, φυλετικής ή θρησκευτικής ομάδας: (α) Η δολοφονία μελών της ομάδας. (β) Η πρόκληση σοβαρής σωματικής ή διανοητικής βλάβης σε μέλη της ομάδας. (γ) Η εθελούσια επιβολή στην ομάδα συνθηκών διαβίωσης που αποσκοπούν στην ολοσχερή ή μερική φυσική εξόντωσή της. (δ) Η επιβολή μέτρων που αποσκοπούν στην παρεμπόδιση των γεννήσεων στο εσωτερικό της ομάδας. (ε) Η δια της βίας μεταφορά των παιδιών της ομάδας σε μια άλλη ομάδα.   Υπό αυτό το πρίσμα και με αυτό τον ορισμό μπορούμε σήμερα, έστω και μεταχρονολογημένα, να χαρακτηρίσουμε τις διάφορες συστηματικές εξοντώσεις πληθυσμών, όπως εκείνη των χριστιανικών πληθυσμών της Τουρκίας την 3ετία 1894-1924, σύμφωνα και με την πρόσφατη έρευνα των Morris-Zeevi με τίτλο The Thirty year Genocide. Turkey's destruction of Christian minorities 1894-1914 (Harvard University Press, 2019), ως γενοκτονίες.   Αυτό που έχει ιδιαίτερη σημασία στη γενοκτονία της Ναμίμπια είναι η γενεαλογία των προσώπων, που θα τη δούμε και αργότερα, η εφαρμογή μεθόδων εξόντωσης, που θα επαναληφθούν ως μοτίβα και σε άλλα σημεία και πεδία, αλλά και η εδραίωση φυλετικών θεωριών που θα πλαισιώσουν ιδεολογικά το ναζιστικό καθεστώς τα επόμενα χρόνια.  

 

Μια από τις πρώτες γενοκτονίες του 20ού αιώνα, η οποία έχει πλέον αναγνωριστεί και ως τέτοια, έλαβε χώρα στη Ναμίμπια της Αφρικής από το 1904-1908 από τη γερμανική αποικιοκρατική δύναμη και μάλιστα με μεθόδους που θα τις δούμε συχνά και στο μέλλον, όπως στην περίπτωση των χριστιανικών πληθυσμών της Τουρκίας. Υπάρχει μια μεταφορά τεχνογνωσίας που βέβαια θα λάβει ασύλληπτες διαστάσεις κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου πολέμου.   Η εξόντωση των γηγενών πληθυσμών της Ναμίμπια, αν και αναγνωρίστηκε ως γενοκτονία –ζητήθηκε επίσημα συγγνώμη από την Γερμανία– ωστόσο η τελευταία αρνήθηκε να δώσει αποζημιώσεις στους απογόνους των δολοφονημένων. Αυτό που έχει ιδιαίτερη σημασία στη γενοκτονία της Ναμίμπια είναι η γενεαλογία των προσώπων, που θα τη δούμε και αργότερα, η εφαρμογή μεθόδων εξόντωσης, που όπως αναφέραμε θα επαναληφθούν ως μοτίβα και σε άλλα σημεία και πεδία, αλλά και η εδραίωση φυλετικών θεωριών που θα πλαισιώσουν ιδεολογικά το ναζιστικό καθεστώς τα επόμενα χρόνια.   Υπολογίζεται ότι εξοντώθηκε το 80% των Χερέρο και το 50% των Νάμα, και τα συνολικά θύματα της περιόδου 1904-1908, οπότε και έληξε η περίοδος των συγκρούσεων, έφτασαν τις 100.000.   Χερέρο και Νάμα Αυτές είναι οι ονομασίες των φυλών του γερμανικού προτεκτοράτου που λεγόταν στις αρχές του αιώνα Γερμανική Νοτιοδυτική Αφρική. Χιλιάδες οδηγήθηκαν στον σφαγιασμό ενώ πάρα πολλοί ακόμη ιθαγενείς πέθαναν από ασιτία, δίψα, καταναγκαστικά έργα, βασανιστήρια, πορείες θανάτου και άλλες στερήσεις που υπέστησαν κατά τη διάρκεια της αιχμαλωσίας τους. To 1884 o Βίσμαρκ ανακηρύσσει την περιοχή προτεκτοράτο της Γερμανίας με τον τίτλο Γερμανική Νοτιοδυτική Αφρική. Πρώτος διοικητής της τοποθετείται ο δικαστικός Χάινριχ Ερνστ Γκέριγκ, πατέρας του διαβόητου ναζιστή ηγέτη και επικεφαλής της Λουφτφάβε, Χέρμαν Γκέριγκ. Τον Ιανουάριο του 1904 οι Χερέρο και οι Νάμα υπό την καθοδήγηση των Samuel Maharero (ο οποίος είχε βαφτιστεί λουθηρανός) και Hendrik Witbooi αντίστοιχα –οι οποίοι θεωρούνται σήμερα εθνικοί ήρωες στη Ναμίμπια– εξεγείρονται εναντίον των Γερμανών με αφορμή τη διανομή των γαιών στη περιοχή και σκοτώνουν 120-150 Γερμανούς περίπου. Οι Γερμανοί αποστέλλουν στη περιοχή τον διαβόητο στρατηγό Adrian Dietrich Lothar von Trotha, γνωστό και με το ψευδώνυμο «καρχαρίας» και με ήδη επιβαρυμένο παρελθόν, αφού ανήκε σ' εκείνους που είχαν καταπνίξει στο αίμα την επανάσταση των Μπόξερ στη Κίνα το 1901.   Τον Αύγουστο του 1904 ο von Trotha με 1.500 στρατιώτες θα νικήσει τους Αφρικανούς στη μάχη του Ohamakari και θα ξεκινήσει η συστηματική εξόντωση τους που θα καταλήξει σ' ένα νούμερο 25.000-100.000 για τους Χερέρο και 10.000 για τους Νάμα. Οι μέθοδοι που θα ακολουθηθούν είναι ασιτία, αφυδάτωση, αφού θα τους κρατήσουν περιορισμένους στην έρημο ενώ θα ακολουθήσουν στρατόπεδα συγκέντρωσης, αρρώστιες, λιμοί, εξάντληση και κακομεταχείριση. Παράλληλα βέβαια υπάρχουν εκτελέσεις και απαγχονισμοί. Τον Οκτώβριο του ίδιου χρόνου ο Γερμανός στρατηγός που είχε αναλάβει και καθήκοντα διοικητή της περιοχής θα εκδώσει ανακοίνωση όπου θα ζητήσει την εκδίωξη κάθε Χερέρο από τη γερμανική δικαιοδοσία. Όποιος παρέμενε θα εξοντωνόταν.   O Lothar von Trotha με αξιωματούχους του στη Ναμίμπια το 1905.  

 

Ο Ευγένιος Φίσερ και τα πειράματα ευγονικής

 

Υπολογίζεται ότι εξοντώθηκε το 80% των Χερέρο και το 50% των Νάμα, και τα συνολικά θύματα της περιόδου 1904-1908, οπότε και έληξε η περίοδος των συγκρούσεων, έφτασαν τις 100.000. Πολλά κρανία των νεκρών αποστέλλονταν στη Γερμανία.   Τα χρησιμοποιούσε για τα επιστημονικά του πειράματα μια από τις πλέον «σκοτεινές» φιγούρες του μετέπειτα ναζιστικού οικοδομήματος, ο καθηγητής ιατρικής Ευγένιος Φίσερ (Eugen Fischer). Ο διευθυντής του Ινστιτούτου Ανθρωπολογίας, Κληρονομικότητας και Ευγονικής του KWG –Εταιρείας που ιδρύθηκε το 1911 και αναπτύχθηκε μέσα από πολλά ινστιτούτα στην περιοχή του Ντάλεμ, αποτελώντας ουσιαστικά τον παγκόσμιο πυρήνα της επιστημονικής σκέψης του πρώτου μισού τού 20ού αιώνα– Ευγένιος Φίσερ έπαιξε ρόλο-κλειδί στη φρίκη που ακολούθησε τα επόμενα χρόνια και σημάδεψε την ευρωπαϊκή και όχι μόνο ήπειρο.   Ο Χίτλερ διάβασε τα βιβλία του Φίσερ όσο ήταν στη φυλακή το 1923 και με βάση αυτά ανέπτυξε τη θεωρία για την Αρία Φυλή στο βιβλίο «Ο Αγών μου». Στις θεωρίες του Φίσερ βασίστηκαν οι Νόμοι της Νυρεμβέργης το 1935 με τους οποίους η ρατσιστική επίθεση των Ναζί έγινε επίσημη κρατική πολιτική. Ο ίδιος ο Φίσερ συνέταξε τον νόμο για την «πρόληψη της αναπαραγωγής κληρονομικών ασθενειών», με βάση τον οποίο εφαρμόστηκε η υποχρεωτική στείρωση τυφλών και κωφών, αλκοολικών και όσων έπασχαν από ψυχικές ασθένειες ή αναπηρίες. Ο ίδιος ο Φίσερ που θα γίνει αργότερα και ενεργό μέλος του ναζιστικού κόμματος μέσα από τα πειράματα που διεξήγαγε στα κρανία των ιθαγενών της Ναμίμπια, θα εισηγηθεί την απαγόρευση των μεικτών γάμων.   Πολλά κρανία των νεκρών αποστέλλονταν στη Γερμανία για να χρησιμοποιηθούν στα επιστημονικά του πειράματα του καθηγητή ιατρικής Ευγένιου Φίσερ.  

 

Η γενοκτονία της Ναμίμπια στο σήμερα

 

 Οι Χερέρο, που ήταν και το μεγαλύτερο θύμα την εξοντωτικής μανίας των Γερμανών, αποτελούσαν στις αρχές του 20ού αιώνα το 40% του πληθυσμού της Ναμίμπια ενώ σήμερα μόλις το 7%. Το 1985 ο ΟΗΕ αναγνώρισε τις σφαγές της Ναμίμπια ως μια από τις πρώτες γενοκτονίες του 20ού αιώνα.   Το 1998 ο Γερμανός Πρόεδρος Ρόμαν Χέρτσογκ επισκέφθηκε τη Ναμίμπια εκφράζοντας τη θλίψη του για τα γεγονότα αλλά αρνήθηκε οποιαδήποτε αποζημίωση, αφού ισχυρίστηκε ότι την εποχή που έλαβαν χώρα τα γεγονότα δεν υπήρχε το καθεστώς για τέτοιου είδους αποζημιώσεις. Το 2004, στα 100 χρόνια από την επέτειο της σφαγής, ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών ζήτησε επίσημα συγγνώμη. Το 2007 απόγονοι του von Trotha ταξίδεψαν στη Ναμίμπια και ζήτησαν συγγνώμη για τις πράξεις του προγόνου τους. Το 2008 άρχισε η προσπάθεια για τον επαναπατρισμό 40 κρανίων ιθαγενών που είχαν βρεθεί σε 2 γερμανικά πανεπιστήμια, κάτι που ολοκληρώθηκε το 2011. Το 2018 επεστράφησαν και άλλα κρανία στη Ναμίμπια. Η Γερμανία δεν έχει αποδώσει αποζημιώσεις ή επανορθώσεις έως σήμερα στη Ναμίμπια αλλά παρέχει μια ετήσια οικονομική βοήθεια στη χώρα. Πηγή: www.lifo.gr

Καποδίστριας εναντίον κουρσάρων

ΕΛΛΑΔΑ 05.10.2014 

ΜΑΡΓΑΡΙΤΑ ΠΟΥΡΝΑΡΑ

·                                 ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Η πειρατεία και ο κούρσος, παρότι έχουν λαμπρή θέση στη σφαίρα του μύθου, δεν έχουν μελετηθεί επαρκώς στην ελληνική ιστοριογραφία.

Τι θα συνέβαινε αν προσπαθούσε κάποιος να συνδέσει ιστορικά περιστατικά ή φαινόμενα, τα οποία εκ πρώτης όψεως δεν έχουν καμία απολύτως σχέση μεταξύ τους; Τη δολοφονία του Ιωάννη Καποδίστρια λ.χ. με την άφιξη των πρώτων Ελλήνων στην Αυστραλία, τη δεκαετία του 1810, ή τον θρησκευτικό πόλεμο ανάμεσα σε χριστιανούς και μουσουλμάνους τον 16ο αιώνα με τα πρώιμα βήματα του καπιταλισμού; Τραβώντας μια νοητή γραμμή ανάμεσα στις μακρινές κουκκίδες, θα αντιληφθεί ότι ο κοινός παρονομαστής είναι η ύπαρξη της πειρατείας και του κούρσου. Αυτό μας εξηγεί, σε μια συναρπαστική αφήγηση, η καθηγήτρια της Ναυτιλιακής Ιστορίας στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο, Τζελίνα Χαρλαύτη.

«Παρόλο που η πειρατεία και ο κούρσος έχουν προξενήσει μεγάλο ενδιαφέρον τα τελευταία 200 χρόνια στην ευρωπαϊκή λογοτεχνία και ιστορία, δεν έχουν μελετηθεί επαρκώς στην ελληνική ιστοριογραφία», τονίζει η καθηγήτρια στην «Κ». «Τούτο οφείλεται στα προβλήματα που έχει να αντιμετωπίσει ο ιστορικός στην τεκμηρίωση, καθώς κατά το μεγαλύτερο χρονικό διάστημα όπου δρούσαν οι κουρσάροι, η σημερινή ελληνική επικράτεια ήταν κάτω από την οθωμανική ή ενετική κυριαρχία».

Το λειοδικείο

«Αλλος ένας λόγος που δεν υπάρχει επαρκής επιστημονική έρευνα είναι ότι ο κούρσος και η πειρατεία είναι θέματα ταμπού στην Ελλάδα», συνεχίζει η κ. Χαρλαύτη. «Εχει αποσιωπηθεί ότι εμείς οι Ελληνες ήμασταν εξαιρετικοί κουρσάροι όχι μόνο των δυτικοευρωπαϊκών δυνάμεων αλλά και συχνά μάλιστα στην υπηρεσία των Οθωμανών. Υπήρχαν επίσης πειρατές που ήταν ταυτόχρονα και ήρωες του 1821. Αναφέρομαι στη θαυμάσια, αλλά όχι γνωστή στο ευρύτερο κοινό, μελέτη της Δέσποινας Θέμελη-Κατηφόρη για τις πειρατικές λείες στη διάρκεια της Επανάστασης. Η ερευνήτρια βρήκε στοιχεία σε ένα αρχείο το οποίο αφορά το λειοδικείο που θεσμοθέτησε ο Καποδίστριας, όταν ανέλαβε καθήκοντα κυβερνήτη. Εκεί αναφέρει ότι οι Μαυρομιχαλαίοι, που είχαν άδεια κούρσου από την επαναστατική κυβέρνηση εναντίον των εχθρικών οθωμανικών πλοίων, ασκούσαν πειρατεία και εναντίον φιλικά προσκείμενων δυτικοευρωπαϊκών πλοίων. Το λειοδικείο του Καποδίστρια επέβαλε υψηλή ποινή για την πειρατική δράση της οικογένειας. Ο φόνος του Καποδίστρια είναι το κύκνειο άσμα της παλαιάς τάξης πραγμάτων και της μανιάτικης πειρατείας», υπογραμμίζει στην «Κ».

Και η Μάνη; «Αποτελεί ξεχωριστό τόπο για την ιστορία της πειρατείας. Τα πλοία, που προσπαθούσαν να καβατζάρουν τον Κάβο Ματαπά ή τον Κάβο Μαλιά με τρικυμία, αναγκάζονταν ιδιαίτερα τα βράδια που δεν είχαν οι ναυτικοί ορατότητα, καθώς δεν υπήρχαν φάροι, να κινηθούν σε κόλπους κοντά στα πόδια της Πελοποννήσου. Στη Μάνη άνθησε μια διάσημη ληστοπειρατική κοινότητα, της οποίας τα μέλη διέθεταν βάρκες και έκαναν ρεσάλτα στα αραγμένα πλοία. Συχνά σκότωναν όλο το πλήρωμα. Στόχος ήταν να πάρουν το φορτίο και το πλοίο. Παράλληλα η περιοχή ήταν και κέντρο εκποίησης λειών».

«Γύρω στα 1530, μετά την κατάκτηση της Ρόδου από τους Οθωμανούς, οι Ιωαννίτες Ιππότες πηγαίνουν στη Μάλτα. Πρόκειται για τους δευτερότοκους, τριτότοκους υιούς Ευρωπαίων ευγενών που δεν έχουν γη. Γίνονται επισήμως οι χριστιανοί κουρσάροι της Μεσογείου εφόσον αποκτούν διαρκή άδεια να χτυπούν τους μουσουλμάνους στη θάλασσα. Η απάντηση των Οθωμανών έρχεται τον 16ο αιώνα επί Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπούς με τον διαβόητο Μπαρμπαρόσα, με καταγωγή από τη Λέσβο και Ελληνίδα μητέρα. Θεωρείται σήμερα από τους Τούρκους μεγάλος ήρωας και ναύαρχος, κατάφερε να κατακτήσει τα εδάφη της Μπαρμπαριάς για λογαριασμό των Οθωμανών και να οργανώσει τον οθωμανικό στόλο. Τα κράτη αυτά στην ακτογραμμή και την ενδοχώρα της Βορείου Αφρικής (εκεί όπου σήμερα είναι η Αλγερία, η Τυνησία και η Λιβύη) προσαρτήθηκαν στην αυτοκρατορία αλλά διατηρούσαν και μια ανεξαρτησία. Οι ναυτικοί που ζούσαν εκεί είχαν την άδεια από το οθωμανικό κράτος να ασκούν κούρσο στα χριστιανικά πλοία σε ένα διαρκές τζιχάντ κατά των απίστων».

Καπιταλιστική επιχείρηση

«Εχουμε στη Μεσόγειο και καταδρομείς από τον Βορρά», εξηγεί η καθηγήτρια του Ιονίου Πανεπιστημίου. «Πρόκειται για Βρετανούς, Ολλανδούς κ.ά., που έρχονταν για εμπόριο αλλά είχαν και άδεια καταδρομής να κουρσεύουν εχθρικά πλοία. Μπορεί κανείς να πει ότι η καταδρομή είναι μια πρώιμη μορφή καπιταλιστικής επιχείρησης. Στο Whitby, μια μικρή παραθαλάσσια κωμόπολη στη Βορειοανατολική Αγγλία για παράδειγμα (από όπου ξεκίνησε και τις ναυτιλιακές του δραστηριότητες ο Κάπτεν Κουκ), οι κάτοικοι μάζευαν χρήματα και εξόπλιζαν δυο-τρία καράβια. Ο στόχος ήταν να γυρίσουν οι καταδρομείς με άλλα πλοία και τα φορτία τους ως λεία και να μοιραστούν τα κέρδη με τους επενδυτές-κατοίκους. Υπάρχουν μάλιστα στοιχεία για μερτικό που πήγαινε στο κράτος!».

Στην... Αυστραλία

Η διαρκής εμπλοκή με τη θάλασσα έπαιξε σπουδαίο ρόλο στην εθνική αφύπνιση, μιας και οι Ελληνες κουρσάροι χτυπούσαν οθωμανικά πλοία τη δεκαετία του 1810. Τότε έγινε και ένα περιστατικό που δεν είναι γνωστό: Ελληνες πειρατές έκαναν ρεσάλτο σε αγγλικό πλοίο στα ανοιχτά της Κρήτης. Οι δράστες συνελήφθησαν και οδηγήθηκαν σε βρετανικές φυλακές απ’ όπου μεταφέρθηκαν στην Αυστραλία ως έποικοι. Οι οκτώ από τους δέκα Ελληνες κατάφεραν με γράμματα και παρακάλια να γυρίσουν πίσω!

​​Περισσότερες πληροφορίες στο www.sylviaioannoufoundation.org.

Ιστορίες της Επανάστασης

 

Οι Τούρκοι μέσα στο Νεόκαστρο, αντιστάθηκαν γενναία, έκαναν και εξόδους ακόμα. Αλλά εξαντλήθηκαν τελικά από τις αρρώστιες, την πείνα και τη δίψα. Για να μην παραδοθούν έφτασαν να τρώνε ακόμα και το δέρμα από τα παπούτσια τους. Όταν δεν άντεχαν άλλο τους απέμενε μόνο μια ελπίδα. Να διαπραγματευτούν με τον Δημήτριο Υψηλάντη την παράδοσή τους. Μόνο αυτός θα τηρούσε τους όρους. Ο Υψηλάντης έστειλε ως εκπροσώπους του τον Baleste, έναν Γάλλο αξιωματικό, και τον Τυπάλδο, έναν κεφαλλονίτη γιατρό. Όταν αυτοί έφτασαν εκεί και ήρθαν σε επαφή με τους πολιορκητές, αμέσως κατάλαβαν ότι δεν επρόκειτο αυτοί να τηρήσουν κανέναν όρο. Έτσι αποφάσισαν σιωπηρά να απέχουν από τις διαπραγματεύσεις γιατί δεν ήθελαν να εκθέσουν την τιμή του Υψηλάντη. Τελικά η διαπραγμάτευση έγινε από έναν χριστιανό Αλβανό που λεγόταν Φώτης και τον Πονηρόπουλο από τον Πύργο. Αυτοί δεν δίστασαν να υπογράψουν το συμφωνητικό με τους Τούρκους. Τους υποσχέθηκαν ότι θα προστάτευαν τη ζωή τους και ότι τους θα τους περνούσαν στην Αφρική. Οι Τούρκοι άνοιξαν τις πύλες.

Οι Έλληνες είναι υπεύθυνοι για μια από τις πιο σκοτεινές τραγωδίες, καθώς έγιναν έρμαια των χειρότερων παθών τους. Οι Τούρκοι αιχμάλωτοι σφαγιάστηκαν ή αφέθηκαν να πεθάνουν από ασιτία σε έναν έρημο βράχο στο λιμάνι. Επιβίωσαν μόνο 160 από περισσότερους από 2.000 που παραδόθηκαν.

Δυστυχώς οι Έλληνες, όπως όλα τα έθνη της Ανατολής διαχρονικά, δεν τηρούν σχεδόν ποτέ τους όρκους προς τους εχθρούς τους. Αυτή η συμπεριφορά όμως, ενώ μπορεί να ωφελεί βραχυπρόθεσμα κάποια άτομα, έκανε πολύ κακό στον σκοπό τους. Ήξεραν οι διαπραγματευτές από την αρχή ότι δεν θα μπορούσαν να τηρήσουν τους όρους καθώς δεν είχαν τη δυνατότητα, ούτε να θρέψουν τους αιχμαλώτους, ούτε να τους μεταφέρουν στην Αφρική.

Για να γίνει κατανοητό το πόσο αδύναμες είναι οι ηθικές αντιλήψεις στην Ελλάδα θα προσθέσω και το εξής. Γνώρισα τον έναν από τους διαπραγματευτές. Μου περιέγραψε κομπάζοντας πώς κατάφερε να πάρει από τους Τούρκους το αντίγραφό τους με τη συμφωνία και αμέσως να το καταστρέψει. Έτσι δεν απέμεινε καμία απόδειξη πως υπήρχε συμφωνία παράδοσης.

[Ο φιλέλληνας Thomas Gordon (μέλος του επιτελείου του Δημήτριου Υψηλάντη) περιγράφει την παράδοση του Νεόκαστρου στην Πύλο, στις 7-9/8/1821. Ο Νικόλαος Πονηρόπουλος που κατέστρεψε το έγγραφο της συμφωνίας, έγινε αργότερα Υπουργός Οικονομικών. Παραιτήθηκε μετά από μεγάλο οικονομικό σκάνδαλο διαφθοράς, στο οποίο κατηγορήθηκε για πλαστογραφία. Στον πίνακα-αντίγραφο της σύνθεσης του Peter von Hess, ένας Έλληνας προσπαθεί να εμποδίσει τους υπόλοιπους να σφάξουν τους τούρκους αιχμαλώτους.]

Από ανάρτηση του καθηγητή ΕΚΠΑ Α. Χατζή